metropolis m

Arboretum

Wageningen

19/06/2013 – 15/09/2013

In de film Louis Ghost Chair van Simon Martin echoot Louis Ghost, een stoel van Philippe Starck, in plastic de contouren van een houten Louis XV-stoel. Het is een beladen tegenstelling, die gaat over ambacht versus industrieel, modern versus traditioneel, zelfs goed tegenover slecht – vanwege het giftige plastic. Totdat we beseffen dat het vloeibare plastic een olieproduct is, olie is ontstaan uit organische resten en dus ook natuurlijk. We mogen concluderen dat denken in tegenstellingen tot niets leidt en dat we ons denken moeten veranderen.

Simon Martin is een van de veertien deelnemers in Beelden op de Berg X, met de titel (Re)Source- over authenticiteit en manipulatie. Het thema sluit aan op de vorige editie Dreamscapes (2003) over maakbaarheid en Exoten (2008) over culturele diversiteit en kosmopolitisme. De zucht naar authenticiteit heeft een lange geschiedenis, die, zo bewijst Maarten Doorman in zijn boek Rousseau en ik (2012), weinig aan actualiteit heeft ingeboet. Rousseau’s ‘terug naar de natuur’-denken krijgt in Wageningen zelfs een nieuw elan. Het oorspronkelijke wordt gezocht in grondstoffen en hun ambachtelijke bewerkingsprocessen, en in verloren (natuur)geheimen en kennis. Om ze te herwaarderen en herinterpreteren.

Zie hoe Atelier NL (Nadine Sterk en Lonny van Rijswijck) de kleuren van zand laten ‘spreken’. Gewapend met emmer en schepje togen ze naar de Romeinse bronnen van de glasmaker om zand te zoeken op vele locaties in West-Europa. Samen met geologen werd het zand gedetermineerd. Het Zandkabinet is een indrukwekkende installatie – een fusie van archief, laboratorium, kantoor en werkplaats. Naast de rationele archivering van zand herbergt het allerlei natuurlijke curiosa, gevonden op de zandlocaties. Ze dienen ter consolidatie van de herinnering. De diverse kleureffecten van ruw zand, afhankelijk van de chemische samenstelling van de daarin opgenomen mineralen die gerelateerd zijn aan de geologische herkomst, is zinnenstrelend. Het activeert ons materiële bewustzijn. Datzelfde geldt voor de glas samples die eruit werden vervaardigd en die steeds anders ‘groenen’.

Gedreven door zijn hartstocht voor blauwververij vond Ernst van der Hoeven in Lung Tam in Noord-Vietnam een plaatselijke receptuur voor het verven van hennepdoeken met indigoblauw: ‘Ik wilde de ervaring van het niet absolute van een natuurlijke indigoverf laten zien.(…) een kleur die zich niet in een absolute kleurcode laat vatten (…) die stroomt als een rivier en ook veranderlijk is.’ Cascade is een hennepkleed dat bestaat uit 88 aaneengeregen banen gedragen door een bamboe staketsel, dat als een rivier van lichte indigonuances, trapsgewijs vanuit het Arboretum richting Rijn ‘stroomt’.

Sommige deelnemers reageren expliciet op de tentoonstellingslocaties, voormalige plantenverzamelingen en onderzoeksplekken van het Wageningen University & Research Centre. Driessens & Verstappen selecteerden tien plantensoorten uit het herbarium met hun taxonomische beschrijving. Deze groeien op onder zeer benarde, artificiële en klinische condities (getest door biologen) ingelijst in een nipt tweedimensionale ruimte. De extreme manipulatie baart esthetische monsters.

Koen Vanmechelen plaatste een monumentale kippenren (inclusief neptropisch decor en warmtelampen) dwars over een wandelpad in het Arboretum, zelf een kunstmatig landschap. Er zetelt de oerkip aller kippenrassen, de Red Jungle Fowl, die door vermenging met andere kippensoorten dreigt te verdwijnen en alleen geïsoleerd in modified spaces kan overleven. In zijn ‘on going’ kruisingsproject van de Kosmopolitische kip, laat hij tegelijkertijd zien dat hij geen enkele moeite heeft met verlies van het zogenaamde authentieke. Waarmee direct duidelijk is dat (Re)source de natuur niet interpreteert als een paradijs van oorspronkelijkheid of wildernis. Wel als evolutionair proces binnen een ecologische samenhang, waarin de mens minder centraal staat en zorgvuldig omgaat met aardse materialen. Dat is mooi en veelbelovend.

Marlies Levels is kunsthistoricus en kunstcriticus