metropolis m

Jan Hoet, ‘Vlaams kunstpaus’, zoals de Belgische media deze morgen koppen, is dood. De Sandberg van Vlaanderen is gestorven in een ziekenhuis, 77 jaar oud. Hij persoonlijk heeft België aan veel goede hedendaagse kunst geholpen, zijn leven ervoor gegeven, onvermoeibaar pleitbezorger van het allerbeste.

Hoet de provocateur, de uitdager, een oud-bokser. Er zijn niet veel straatvechters die het tot documentaleider hebben geschopt. Tijdens de opening van de grootste tentoonstelling die hij mocht samenstellen organiseerde hij een legendarische bokswedstrijd.

Het viel niet bij iedereen in goede aarde.

Hoet leefde van de strijd, van het dispuut. Ik ken hem niet anders dan in fel debat. Hij sprak met klem en overtuiging, zelfs als hij je al lang voor zich gewonnen had. Alsof er in de wereld alleen maar opponenten waren die van zijn gelijk overtuigd moesten worden. Een man met een onstilbare Kampfgeist.

Op internet kun je het verslag lezen van een van zijn laatste openbare optredens, in Heist—op-de-Berg. Hij kwam een lezing geven in cultureel centrum Zwaneburg en maakte vooraf tijd voor een praatje met de kunstenaars van de expositie Klein Sculptuur, een selectie van de beste werken uit honderden inzendingen uit heel Vlaanderen. Hij gaf ze er allemaal van langs, inclusief de winnaar. De arme Guy Timmermans kreeg te horen: ‘Dit is absoluut niet goed. Dit is een bezigheid, spielerei. Ik versta niet waarom de jury dit gekozen heeft.’

Waar generatiegenoot Rudi Fuchs de intellectuele beschouwer was, een analyticus die het docentschap nooit helemaal van zich heeft afgeworpen, was Hoet vooral criticus. Een man van de keuze en het argument, meer dan van de intellectuele reflectie. Het hart op de tong.

Op momenten dat de kunst het zwaar heeft, onder vuur ligt in de publieke opinie en de politiek, heeft de kunstwereld nood aan bevlogen types als Jan Hoet

Ook Hoet legde keer op keer uit hoe de kunst waar hij zo van hield het best begrepen werd, maar liever was hij bezig het kaf van het koren te scheiden, onderscheid aan te brengen tussen goede en slechte kunst, beter en best, licht en donker.

Memorabel blijft vooral de reuring en de hartstocht.

Denk aan Hoet en dan is er een energie en liefde zoals je die zelden in het geserreerde kunstwereldje geuit ziet worden. Ook al vond je hem een kletsmajoor, dan toch een kletsmajoor om van te houden. En vooral een die niet ophield om mensen op het belang van kunst te wijzen. Zonder zijn volharding was België niet het kunstland dat het nu is. En had Gent geen S.M.A.K.

Welke museumdirecteur kan zeggen dat hij zijn museum van de grond af heeft opgebouwd, jaren vechtend tegen de klippen op?

Het creëren van grondig doordachte en fijnzinnige artistieke beddingen waarin de pareltjes die zijn hart gestolen hadden konden gloriëren was niet zijn sterkste kant. Hij was toch meer de man van het individu, van de keuze voor de kunstenaar, de kunstenaarspersoonlijkheid in wiens werk hij een onwankelbaar geloof stelde – maar dat hij niettemin kritisch bleef volgen. We spreken hier over de tijd waarin de canon in de hedendaagse kunst nog een zekere onaantastbaarheid had en we de namen van de helden uit de kunst van dat moment nog op twee handen konden tellen. Hoet heeft de samenstelling daarvan mede bepaald.

Denkend aan Hoet kun je behalve het S.M.A.K. en de documenta niet om Chambres d’Amis heen. Het is in termen van tentoonstellingsformats de Big Brother van het tentoonstellingswezen, zo eigenzinnig en succesvol als er zelden voordien is geweest.

Het sloeg destijds in als een bom. Iedereen die geweest is en een of twee dagen door Gent heeft gedwaald, draagt de herinneringen aan de schitterendste installaties in prachtige Gentse privéhuizen met zich mee. Het concept is over de hele wereld geïmiteerd, in alle mogelijke varianten. Ook door Hoet zelf.

Ik ken Jan Hoet niet persoonlijk, op een incidentele ontmoeting na. Ik spreek hier in herinnering aan de publieke persoon en hoop dat in de komende dagen anderen die hem beter kenden zich gaan uiten, om ons te wijzen op het belang van Hoet voor de kunst in België en Nederland.

Op momenten dat de kunst het zwaar heeft, onder vuur ligt in de publieke opinie en de politiek, heeft de kunstwereld nood aan bevlogen types als Jan Hoet. De curator/straatvechter.