metropolis m

Nathalie Hartjes, de recentelijk benoemde opvolger van Jaring Dürst Britt als artistiek directeur van de Nieuwe Vide, debuteert in Haarlem met de tentoonstelling Shana Moulton: Episodes from Whispering Pines. Steyn Bergs sprak met haar over haar interesses en haar toekomstplannen – van speculatief tot erg concreet – voor de Nieuwe Vide.

‘Ken je die website, Kim Jong-Il looking at things? Dat soort dingen vind ik dus geweldig!’

In Nederland bestaat er een zekere fixatie op artistieke directeurs, dat mogen we na de aanstelling van Beatrix Ruf (de kunstwereld die zowaar de voorpagina’s haalt!) toch wel concluderen. Het is dan ook veilig te veronderstellen dat heel wat mensen zich afgelopen hebben afgevraagd of Shana Moultons lopende tentoonstelling Episodes from Whispering Pines in Nieuwe Vide een debuut is dat spreekt voor de visie van Nathalie Hartjes.

Het antwoord is ja. ‘Ik hou van kunst die erin slaagt op een luchtige manier dingen te zeggen over de wereld waarin wij leven.’, stelt Hartjes. ‘Neem het werk van Shana Moulton; het bevat een gezonde dosis humor, maar het ridiculiseert niet. Voor mij gaat haar werk grotendeels over hoe we tegenwoordig allemaal geacht worden voortdurend “aan ons zelf te werken” en “naar ons zelf te zoeken”, een tacky onderwerp, dat ze uiteindelijk toch serieus weet te behandelen.’ Anderen zouden het werk van Moulton misschien van de hand doen als niet meer dan het zoveelste voorbeeld van een nogal gratuite critical complicity met populaire cultuur, maar Hartjes herkent er een oprechte interesse in, een interesse die ze zelf ook deelt.

‘Terwijl Jaring misschien iets meer voor de formele, zogenaamde “kunstenaarskunst” was, denk ik dat ik me meer wil richten op vormen van cultuur die in de breedte uitdijen.’ Het is dan bijvoorbeeld ook niet heel verwonderlijk dat Hartjes uitkijkt naar de Haarlemse stripdagen, een tweejaarlijks festival dat eind mei weer zal plaatsvinden, en waarvoor de Nieuwe Vide een tentoonstelling zal maken in samenwerking met – onder andere – de tekenaar Trik.

Maar Hartjes wilt niet alleen de spreekwoordelijke breedte in door verschillende culturele uitingen een plaats te geven in Nieuwe Vide; ze wil het instituut ook sterker verankeren in de context van Haarlem, bijvoorbeeld door samenwerkingen aan te gaan met andere Haarlemse instellingen, maar ook door een actieve rol te spelen in de ontwikkelingen in de omgeving rond de Nieuwe Vide, een al bij al vrij verlaten industrieel gebied. ‘We kijken uit naar de plannen die er momenteel voor de buurt gemaakt worden, er is bijvoorbeeld sprake van dat er hiernaast een hotel zou komen; dat zou onze natuurlijke instroom bijvoorbeeld sterk verhogen. In ieder geval is het een spannend moment voor dit deel van Haarlem, ik denk dat dat wel in ons voordeel kan gaan spelen, er is hier momenteel nog heel veel mogelijk.’

Wanneer het over de toekomst gaat, blijkt hoe ambitieus Hartjes is. Zo wordt er ondertussen bijvoorbeeld al nagedacht over en gewerkt een ingreep die kunstenaar Jasper Niens in de tentoonstellingsruimte van de Nieuwe Vide zou aanbrengen. ‘Ik vind dat Jasper met zijn werken vaak erg goed laat zien hoe een ruimte functioneert. Ik denk dat het zowel voor hem als voor ons een mooie uitdaging kan zijn om een structuur in de ruimte te brengen die gedurende een langere periode blijft staan – momenteel denk ik aan een jaar – en waar wij vervolgens mee moeten werken.’

Hoewel de ingreep van Niens wellicht nog wel even op zich laat wachten, zijn andere ambities zich al aan het uitkristalliseren. De shop die in de Nieuwe Vide moet komen, bijvoorbeeld, is duidelijk Hartjes’ dada. De ruimte, die uiteindelijk het midden moet gaan houden tussen een museumshop en een Kunst- und Wunderkammer, een plek waar de grenzen tussen kunst en koopwaar betwist worden, wordt momenteel bezet door een tijdelijke tweedehandswinkel, waarin ook een werk van Shana Moulton te zien is – een werk dat over tweedehandswinkels en -spullen gaat. Ook in de winkel: een aantal puzzels van een still uit een werk van Moulton, die overigens allemaal al opgekocht zijn.

‘En misschien zou ik het je beter niet vertellen’, begint Hartjes, ‘maar anderzijds is het misschien wel goed om dingen nu concreet te maken; voor deze zomer werken we aan een groepstentoonstelling, met als werktitel Exploit! Over de inhoud kan ik natuurlijk nog niet al te veel kwijt, maar in ieder geval wil ik een tentoonstelling maken over de huidige tendens waarin een diep politiek wantrouwen eigenaardig genoeg gecombineerd wordt met een wijdverspreid sentiment dat onze persoonlijke keuzes – bijvoorbeeld onze keuzes als consumenten; welke producten koop je in de supermarkt? – bijdragen aan welke kant het met de wereld uitgaat. Dit wilt trouwens niet zeggen dat ik pretendeer dit soort problemen helemaal te kunnen omvatten, het is bijvoorbeeld zeker niet zo dat ik de ideeën van filosofen als Hardt en Negri diepgaand beheers, maar ik wil wel graag een tentoonstelling maken die op een bescheiden manier aankaart wat dat soort ontwikkelingen voor gevolgen hebben in onze cultuur.’

Dat ziet er allemaal erg veelbelovend uit, natuurlijk. Een kleine domper op de feestvreugde zou kunnen zijn dat de gemeente Haarlem van plan is bezuinigingen door te voeren die ook Nieuwe Vide – dat sowieso al een bescheiden werkbudget heeft – dreigen te treffen. Toch is Hartjes uitgesproken optimistisch: ‘De uitdaging zal zijn om productief te blijven, ondanks eventuele beperkingen. Ik denk in ieder geval dat het voor ons mogelijk is aan te tonen dat Nieuwe Vide als instituut een uitgesproken meerwaarde kan hebben, zowel binnen de Haarlemse context als binnen de kunstwereld in het algemeen.’

Beeld courtesy De Nieuwe Vide, fotograaf: Maarten Noordijk

Shana Moulton
De Nieuwe Vide, Haarlem
15 maart t/m 4 mei