metropolis m

In Europa is ze vooral bekend als deelnemer van 11 Rooms, maar haar oeuvre is veel omvangrijker. De Braziliaanse Laura Lima is de trotse winnaar van de BACA prijs. Dit weekend opent haar tentoonstelling in Maastricht.

‘Het eerste wat me in Maastricht opviel was de relaxedheid van de mensen’, vertelt Laura Lima (1971) me tijdens een skypegesprek. ‘De fijngevoeligheid en rust waarmee mensen door het museum bewegen, ook buiten op straat. Het is kenmerkend voor plekken die minder druk en hectisch zijn. Maastricht is een beetje het Bahia van Nederland, dacht ik meteen.’

Menselijk gedrag en sociale dynamiek spelen een centrale rol in Lima’s kunst. Haar werk houdt het midden tussen performance, sculptuur en installatie. Zelf omschrijft ze haar werk het liefst als scenario’s of instructies. Het zijn dynamische, theatrale situaties die door mensen en dieren geactiveerd moeten worden. Het werk eist een betrokkenheid die de mogelijkheid van analytische of kritische distantie opheft. De kunst komt letterlijk tot leven, waarmee ze het functioneren van musea en kunstinstituten en de verwachtingen van tentoonstellingsbezoekers subtiel op de proef stelt.

Levende dingen

In het begin van de jaren negentig, kort na haar academietijd, begon Lima te werken met mensen en dieren. Voor een van haar eerste tentoonstellingen bracht ze een koe van een boerderij uit de bergen buiten Rio de Janeiro naar het strand van Copacabana. De decontextualisering in Cow/Vaca (1994) werkt niet alleen als compositie, maar ook als aanjager van onverwachte reacties uit de omgeving. Lima vertelt hoe de koe de aandacht trok van een voorbijlopende hond, en de twee beesten in een voor ons onbegrijpelijke dialoog verwikkeld raakten.

Lima’s werk wordt vanwege haar interesse in performatieve en dynamische situaties vaak in verband gebracht met de welbekende ‘proposities’ van Hélio Oiticica, Lygia Clark en Lygia Pape en met de prominente Braziliaanse traditie van het neoconcretisme. De ‘propositie’ wordt vaak uitgelegd als een poging van de kunstenaars om actief contact te leggen met het publiek. Maar voor Lima is dit interactiemodel net zo goed verbonden met de bredere context van het Braziliaanse kunstinstituut, dat voortdurend op zoek is naar financiële middelen en politiek draagvlak.

‘Als je met Braziliaanse musea werkt, is alles wat je doet eigenlijk een propositie waarvan de uitkomst uitermate onzeker is.’ Ze voegt daaraan toe: ‘Eind jaren zestig waren de proposities en het neoconcretisme een reactie op de Braziliaanse dictatuur. Het was een poging tot het benaderen van een gevoel van persoonlijke vrijheid. Ikzelf ben actief in de wereld van na 1989 en geloof niet dat je dit gevoel van vrijheid als zodanig kunt opwekken. Ik ben meer geïnteresseerd in wat er zich buiten de persoonlijke ervaring afspeelt – de sociale relaties, de betekenis van het individu als deelnemer van de samenleving.’

Eind jaren tachtig, aan het begin van haar carrière, was Lima onder de indruk van de underground performance-scène in Rio de Janeiro. Kunstenaars als Márcia X en Alex Hamburger begaven zich in die tijd van politieke omwentelingen met beladen performances in de publieke ruimte, buiten het gevestigde kunstcircuit. Deze werken inspireerden Lima om het levende lichaam zelf als materiaal te gaan zien. Ze besloot ook zelf levende lichamen centraal te gaan stellen in museale installaties.

Vlees

Man = Flesh/Woman = Flesh (1994-heden) is de overkoepelende naam voor een serie werken waar het eerder beschreven werk Cow/Vaca ook deel van uitmaakt.

LEES VERDER IN METROPOLIS M NR 4-2014 Regels & Taboes
NU IN DE WINKEL. OF BESTEL: [email protected]

Laura Lima
Fifth Floor
Bonnefanten Maastricht
29.09 t/m 11.01.2015