metropolis m

Het Huis is sinds 1400 eeuwen in het bezit geweest van de adellijke familie Van Heeckeren. In de vroege jaren tachtig van de vorige eeuw werd het een gemeentehuis, maar het verloor die functie na een gemeentelijke herindeling. Het gebouw stond leeg toen de familie Melchers het verwierf om er na verbouwing in 2017 zijn collectie Willinks te herbergen.

In de video wordt Melchers geafficheerd als de grootste verzamelaar van Nederlandse figuratieve kunst ter wereld, wat hij ongetwijfeld is, maar wel met dank aan Dirk Scheringa (de accountant die bankdirecteur werd en vervolgens verzamelaar en voetbalclubeigenaar). Uit diens failliete boedel nam Melchers in 2012 ruim 1000 werken over, waaronder de omvangrijke collectie Willinks die Scheringa in enkele jaren had aangelegd. Melchers kocht de collectie van de Deutsche Bank voor een prikkie (er wordt gezegd 14,5 miljoen, maar het bedrag is niet bekendgemaakt), vergeleken met de bedragen die Scheringa er in investeerde. Melchers stond destijds niet bekend als collectioneur, schreef de NRC fijntjes bij de aankoop in 2012. 

Het Huis is door Melchers schitterend verbouwd, waarbij veel aandacht is gegaan naar de vloeren, die opnieuw aangelegd en bewerkt zijn, en die de zorgvuldig herstelde versieringen van het plafond in de details weerspiegelen. Aan de parkkant, weg van het zicht op het pand vanaf de straat, is een glazen brug en entreegebouw gekomen. Op de prachtig gerestaureerde muren zitten zijden bespanningen met een bijzonder moiré-effect, die het gevoel van ingetogen luxe compleet maken.

Naast de omvangrijke collectie Willinks, die zonder meer indrukwekkend is, en enkele fraaie kledingstukken van Fong Leng, eveneens afkomstig uit de failliete boedel van Scheringa, is er momenteel een ruim overzicht van het werk van Viviane Sassen te zien. Een van Nederlands grootste modefotografen die er ook een autonome kunstpraktijk op nahoudt die niet eerder op deze schaal in musea is getoond.

De sensuele, meer uitbundige werken van Sassen zijn in Ruurlo te zien. De duistere, van angst doortrokken werken in Het Bolwerck in Zutphen, waar vooral enkele prettig enorme gestoorde collages die Sassen enkele jaren geleden maakte voor de surrealisme tentoonstelling in het Centraal Museum opvallen, naast een op gehaakte schermen geprojecteerde video (met voice-over van Tilda Swinton).

De aandacht in Ruurlo gaat vrij nadrukkelijk uit naar een recente serie werken die ze maakte gedurende een verblijf van zes maanden in Versailles, wat ook wel verklaart waarom het werk van Sassen hier verrassend goed op zijn plaats lijkt te zijn. Het is in Ruurlo geen Versailles, maar als je naar buiten kijkt zie je het soort sculptuur in de tuin waar Sassen in Frankrijk mee aan de haal is gegaan in speelse interpretaties van de geschiedenis.

Sassens werk is kleurig, liefdevol, vrolijk maar bij momenten ook ongemakkelijk, wellustig en wreed. De figuren, soms levend, soms sculptuur, zijn tot lichaam gereduceerd, en soms half geamputeerd in beeld gebracht, waarbij vooral de huid, het oppervlak trekt. Een fijnzinnig gevoel voor kleur en esthetiek verbloemt de onderliggende wreedheid van sommige taferelen, die er wel doorheen prikt, als om te laten zien dat er ook een andere kant is aan schoonheid. Alsof de werkelijkheid van de beelden, dat wat ze eigenlijk laten zien in de getoonde machtsverhoudingen, alleen gedoseerd verteld kan worden. Op z’n Willinks, kun je zeggen, die zijn sombere, apocalyptische visies, verpakte in klassiek ogende schoonheid.

Het is genieten in Ruurlo, waar heden en verleden op een mooie manier verknoopt worden en naar de toekomst doorgetrokken. Totdat je thuisgekomen leest over de eigenaar

Het is genieten in Ruurlo, waar heden en verleden op een mooie manier verknoopt worden en naar de toekomst doorgetrokken. Totdat ik zoekend naar wat achterliggende feiten thuis lees over de eigenaar van het landgoed, Hans Melchers, wiens bedrijf Melchemie al lang geleden een boete van 100.000 gulden kreeg opgelegd vanwege het verkopen van chemische stoffen aan het bewind van Saddam Hussein, waar de Iraakse dictator mosterdgas en zenuwgas mee kon maken. Hij vermoordde in die jaren duizenden Koerden met gifgas.

De zaak is twee weken geleden opnieuw voor de rechter gebracht in een door de bekende advocaat Liesbeth Zegveld aangespannen civiele zaak tegen Melchers persoonlijk. Zij handelt namens enkele Iraakse slachtoffers die nog altijd zwaar lijden onder de gevolgen van de gifaanvallen van Saddam. Melchers heeft altijd ontkend persoonlijk betrokken te zijn geweest bij deze handel, maar Zegveld bestrijdt dat. Ze stelt dat hij, met een groot kantoor van 250 personen in Bagdad, had moeten weten wat er met de verhandelde stof zou kunnen gebeuren bij een bewind als dat van Saddam. Ze eist schadevergoedingen.

Op de nieuwe zaak heeft Melchers publiekelijk niet gereageerd, zijn advocaat weigerde er iets over te zeggen toen hem dat gevraagd werd onlangs door De Stentor. Eerder stelde Melchers zich volgens krantenberichten op het standpunt dat de handel met Irak hem niks heeft opgeleverd, dat de container gesloten weer is teruggestuurd. Volgens Zegveld heeft zijn bedrijf er twintig miljoen mee verdiend.

De rechtzaak werpt achteraf een schaduw over mijn bezoek, of misschien moet ik zeggen een schaduw vooruit. Gezien de eerdere veroordeling en wetend dat Liesbeth Zegveld in een vergelijkbare zaak de zakenman Frans van Anraat achter de tralies kreeg, zou ik als Melchers niet gerust zijn op de afloop van deze zaak. Als verantwoordelijke bij Museum More en Kasteel Ruurlo evenmin.