metropolis m

Lichaamscultuur

In het Vondelpark zie je ze gaan; de in fluorescerende leggings uitgedoste bootcampers, of joggers met de nieuwste Nike’s. Het voelt alsof de openbare sport hype niet alleen commercieel is ingegeven, maar ook als complementerende handeling dient; in afwisseling op de dagelijkse sleur waarin het lichaam geen rol mag spelen. We worden nu eenmaal afgerekend op onze cognitieve prestaties, waardoor op kantoor, achter de laptop het lichaam er maar wat verschrompeld bijhangt, als een leeggelopen Ed Atkins-avatar. Wie doet er tegenwoordig niet aan Kundalini of Bikram yoga om weer voeling te krijgen met het eigen lichaam, het weer op gang te trekken, dan wel te ontspannen, de negatieve energie af te voeren en om te zetten in iets positiefs. Bij het Mondriaan Fonds toont architectenbureau RAAAF momenteel hoe het zittende kantoorleven negatieve effecten heeft op ons lichaam, en wat er aan te doen valt.

Het lichaam vraag om aandacht, niet alleen op kantoor of op de sportschool, ook – in geheel andere zin – op straat, met name als politiek lichaam. Juist in de huidige door het populisme gedreven tijd, met zijn roep om de sterke man, keert het protest zich veelvuldig tegen zijn evenbeeld, de effigy, waarvan elke dag ergens ter wereld wel een aan stukken wordt gescheurd of ter plekke verbrand. En als het geen poppen zijn, dan – tragisch genoeg – tot pop gereduceerde mensen, die door terreurgroepen gemarteld of onthoofd ons op afschrikwekkende wijze op internet ten voorbeeld worden gesteld.

Mensen uitgebeeld als nietige objecten, het internet heeft er het patent op, en het tot alledaagse cultuur gemaakt. Niet alleen in geweldsituaties, ook in seksueel opzicht, zoals bekend. We raken gewend aan die voorstellingen, kennen de poses, herkennen de situaties. In de kunst wordt er veelvuldig op gehint. Neem de getergde figuren van Jordan Wolfson, de getourmenteerde vrouwen van Kate Cooper, of de ondergeschikte poses waar Christian Friedrich op zinspeelt. De vraag is waarom.

Als je in dit nummer de kunstenaars erover hoort, lijkt er voorzichtig sprake van een tegenbeweging, vanuit het lichaam terug naar de mens. Weg uit de val van de pure lichamelijkheid, de reductieve machtsgreep die het lichaam maakt tot plat beeld. De kunst van het hedendaagse lichaam wil ons juist weer laten voelen, ons weer met het lichaam verzoenen. Empathie is een sleutelbegrip, met de ander, met jezelf. Er wordt in dit nummer zelfs in de groep ‘gevibreerd’. Wie bang is voor het eigen lichaam is alvast gewaarschuwd.

Vincent van Velsen

is redacteur Metropolis M en conservator Stedelijk Museum Amsterdam

Recente artikelen