Carla Cruz
‘Kies een pop en speel’ staat er op de gifgroene draagbare poppenkast waarmee Carla Cruz (Portugal) de stad intrekt. Ergens op een plein of in een winkelstraat zet zij haar theater neer en gaat op enige afstand zitten kijken wat er gebeurt. De poppen bestaan uit de hoofdrolspelers in de wereldpolitiek. Het afgelopen jaar was de War against terrorism wereldwijd het belangrijkste politieke nieuws, met Bush, Blair en Saddam Hoessein als belangrijkste spelers. Cruz plakte de portretten van deze Lords of War op haar poppen. Afhankelijk van de ontwikkelingen in het nieuws voegde zij personages toe, zoals Balkenende of Rumsfeld. Act2 – Do you want to manipulate for a change? heet haar afstudeerproject aan het Piet Zwart Instituut in Rotterdam. Ze wil met haar theater mensen een middel tot manipulatie verschaffen. De onmacht die mensen vaak voelen tegenover de grote machthebbers kan in het spel met de poppen een uitweg vinden. Poppentheater als ‘platform for critical thinking’.
Het project is niet alleen een onderzoek naar manipulatie, maar ook naar het gebruik van de openbare ruimte. Hoe gedragen mensen zich in het openbaar, wat gebeurt er als je iets toevoegt dat gebruikt kan worden maar niet geconsumeerd. ‘Are we producers of culture or mere consumers of culture productions’ vraagt Cruz zich af op haar website. Opvallend is dat het project juist in het commerciële centrum van de stad de meeste reacties opriep. Het winkelend publiek was opvallend vaak bereid tijd te nemen voor dat kleine groene theater met haar machtige inwoners.
Weinigen raakten serieus aan het spelen, vooral volwassenen waagden zich er niet aan, maar raakten soms wel met elkaar in gesprek. Jongeren in een groepje wilden nog wel eens aan de slag gaan en maakten daarbij gretig gebruik van de bijgeleverde knuppels, die ook wel eens voor bommen werden aangezien. Soms functioneerde het groene object als een referentiepunt op een plein. Zonder er acht te slaan werd het een plek om naast te staan telefoneren of te wachten op een vriend.
Cruz speelde zelf meestal geen actieve rol, ze zette haar theater neer en nam afstand om te kunnen observeren. Af en toe maakte ze zichzelf kenbaar als eigenaar en raakte in gesprek met voorbijgangers. Een jongen formuleerde zijn waardering als volgt: ‘Het goede ervan is dat je mensen niet om hun mening hoeft te vragen, ze laten het gewoon zien!’
Cruz wil niet kiezen tussen haar kunstenaarschap en haar rol als activist, de twee posities worden tegelijkertijd ingenomen. Ze gelooft in de kracht van haar werk, ook al bereikt ze maar een paar mensen, het is de moeite waard. Haar theater biedt een platform waar mensen publiekelijk commentaar kunnen leveren op de politiek en waar zij voor een moment de machthebbers naar hun hand kunnen zetten. Het spel en de lach zijn de wapens waarmee de nar zijn koning kan bekritiseren.
Lotte Haagsma
