metropolis m

Gijs Wahl (1978) – donker haar, vriendelijke oogopslag – staat temidden van zijn eindexamenpresentatie in de Koninklijke Academie voor Beeldende Kunsten in Den Haag. In de ruimte zijn vier videoprojecties te zien. Fragmentarisch verknipte teksten zijn op de muur aangebracht. Ze gaan over het kijken, het begrijpen: ‘plak nog wat’, ‘je woorden zijn wat leeg’, ‘het wil misschien niets duidelijk maken’. Terugkerende gedachteflarden van de kunstenaar roepen in wisselende combinaties telkens een andere sfeer op.

Op een van de video’s laat een aalscholver op een tak zich wiegen in de wind. Met moeite blijft het dier zitten, afstekend tegen een hemel die van loodgrijs naar lichtblauw verschiet. De aalscholver lijkt toe te kijken wat er op de video aan de overkant gebeurt: ganzen zwemmen af en aan in groen slootwater. Ze lijken ergens mee bezig, maar het wordt niet duidelijk waarmee. Toekijken doet ook een oog, gefilmd vanaf een monitor. Het oog beweegt in zijn kader en is een metafoor voor de toeschouwer. De video’s zijn bevreemdend en hypnotiseren door de continue herhaling.

Gijs Wahl legde de aalscholver vast op video en bewaarde het beeld enige tijd, voordat hij het verwerkte in een installatie. ‘Het dier zat daar wel een uur lang,’ vertelt de jonge kunstenaar enthousiast. ‘Er was vast een reden waarom de vogel daar zat, hij deed er zo zijn best voor.’ Wahl zoekt naar fascinerende beelden met een dubbelzinnigheid die zich in het beeld afspeelt. Of hij zoekt die ambiguïteit juist in de combinatie van verschillende video’s binnen een presentatie. Zo schept hij een beeld met een ongrijpbare betekenis, die hij vervolgens probeert te verstoren. Bijna letterlijk doet hij dat met de video waarin hij met een hamer een helder wit oppervlak openbreekt, zodat uiteindelijk een nieuw wit oppervlak ontstaat.

Wahl gaat ervan uit dat wanneer een beeld een symboolfunctie heeft gekregen, dit beeld vervolgens haar oorspronkelijke zeggingskracht kwijtraakt. Door beelden samen te voegen ontstaat weliswaar een betekenisvol geheel. Maar het draait voor Wahl uiteindelijk meer om het proces van het verklaren van een beeld, dan om de verklaring zelf. Daarom is het werk van Wahl nooit af. Door toe te voegen of weg te halen, krijgt het werk niet de kans om tot symbool uit te groeien. Wahl zorgt dat de betekenis die niet vast komt te liggen, zodat zijn beelden niet aan kracht inboeten.

Zijn tekstfragmenten vormen net als zijn videobeelden een zoektocht naar balans. Wahl denkt na, weegt zijn woorden af en formuleert dan snel: ‘Mijn beelden en teksten roepen iets op, maar het wordt niet duidelijk wat ze nu precies oproepen.’ Om er even later aan toe te voegen: ‘ Ik weet het ook niet zeker, maar ik zou niet willen niet dat de essentie in twee zinnen duidelijk gemaakt kan worden.’