metropolis m

Louise Lawler
Adjusted

Ook al circuleren beelden van een kunstwerk tegenwoordig al op internet voor het goed en wel het atelier heeft verlaten, toch hebben Amerikaanse galeries de gewoonte om tijdschriften als Metropolis M, die een kunstwerk uit een tentoonstelling willen afbeelden, een meerdere pagina’s tellend contract te bezorgen waarin allerlei geboden staan ten aanzien van het gebruik van dat beeld. Het eerste gebod luidt altijd: ‘Gij zult niet croppen.’

Voor iedereen die deze term niet kent: croppen is het manipuleren van de afbeelding zodat het beter in het beschikbare kader op de pagina past. Je rekt en strekt het beeld, of duwt het juist wat in elkaar, met alle mogelijke vervormingen van dien. Galeries gruwen ervan.

Louise Lawler niet. Zij steekt de draak ermee door foto’s van kunstwerken, haar eigen foto’s bij gelegenheid aan te passen aan de beschikbare tentoonstellingswand en ze van muur tot muur op te rekken. Wat overblijft is een wandvullend kunstbehang van lachspiegeldimensie. In haar solotentoonstelling in Museum Ludwig, haar eerste in Duitsland, neemt ze een eigen foto van een Brillo-box van Andy Warhol onderhanden. Hij strekt zich uit over de volle lengte en breedte van de bovenhal, als ware het een belachelijke spiegeling van de originele Brillo-dozen uit de collectie van het museum, die ertegenover staan opgesteld. Met enig gevoel voor understatement noemde ze de tentoonstelling Adjusted.

In Keulen drijft Lawler de spot met wel meer sleutelwerken uit de kerncollectie van Museum Ludwig, afkomstig van zijn mecenas en naamgever, chocoladebaron Ludwig. Het hele museum wordt in de tentoonstelling binnenstebuiten gekeerd, zoals Lawler dat al dertig jaar doet, in werk dat de aandacht verlegt van de kunst zelf naar de omgeving van vertoning, en de daar geldende mechanismes.

De tentoonstelling in Keulen toont Lawlers gevoel voor humor. Zijn de stretchfoto’s een soort cartoons, met hoog Tom & Jerry-gehalte, andere werken zijn iets subtieler, maar niet minder geestig. Zoals in een van haar vroege klassiekers, waarin een luxe soepterrine de figuurlijke druipers van de erboven gehangen Pollock opvangt.

De tentoonstelling van Lawler is een retrospectief met werk uit alle fases van haar intussen al bijna veertig jaar durende carrière, van haar vroegste werk ten tijde van de Pictures Generation, de fotografen die eind jaren zeventig een wending gaven aan de institutional critique, tot haar recente verwerkingen van vroeger werk in computergetekende weergaves die op de muur geplakt zijn. Maar de tentoonstelling, de eerste (en tegelijk laatste) van de nieuwe en nu al vertrekkende directeur Philipp Kaiser, is ook een provocatief statement, gericht op het Museum Ludwig zelf en bedoeld om de heiligheid van het instituut te ondervragen. Het Duitse museum speelt in de ogen van Kaiser te veel op safe. Op zijn verzoek mag Lawler dit heilig huisje een spiegel voorhouden.

Meest expliciet blijkt dat uit Lawlers versie van Gerhard Richters geschilderde interpretatie van Duchamps schilderij van een vrouwelijk naakt dat de trap afdaalt. De stapsgewijze onttakeling van de kunstgeschiedenis in de lijn Duchamp-Richter zet zich bij Lawler door. Het trotse bezit van het museum staat half ingepakt in plastic tegen de wand; van staand is het liggend naakt geworden en klaar voor verwijdering.

Lawlers werk legt niet alleen de institutionele kadersbloot, het gedraagt zich ook naar deze kaders. Haar kunst is net als de kunst die erin is vastgelegd, volkomen afhankelijk van de situatie, een reflectie van verbindingen, van referenties, waarbij het idee van een autonome identiteit irrelevant wordt, ondergeschikt aan het bredere verband. Daarbij nemen oudere beelden van Lawler steeds vaker een wisselende gedaante aan, en leggen zich tijdelijk vast in de nieuwe situatie. Zo prijkt in Keulen een serie grote digitale weergaves van vroegere werken, in de stijl van kleurboektekeningen, aan de muur. Als de tentoonstelling voorbij is worden ze van de muren afgekrabd en weggegooid.

Domeniek Ruyters

hoofdredacteur Metropolis M

Domeniek Ruyters

is hoofdredacteur van Metropolis M

Recente artikelen