metropolis m

Kunst en actievoeren. Het was geen erg indrukwekkende aangelegenheid, de schreeuw om cultuur afgelopen zaterdagmiddag. 100.000 nette witte mensen, boos bijeen op de pleinen van Nederland. Ikzelf, ook netjes en wit, stond in Utrecht op het Neude. Als apotheose werd de negende van Beethoven aangeheven. Alle Menschen werden Brüder op aangepaste Nederlandse tekst. Met zijn statige trage tempo niet direct een protestlied dat de harten sneller laat kloppen en de vuisten doet ballen.

Joris Linssen (die van het TV-programma Showroom) was in Utrecht ceremoniemeester, er waren wat onverstaanbare speeches, veel gezang en veel massaal geschreeuw. De vriendelijke middag leek meer collectieve zelftroost dan harde actie. Elk venijn ontbrak. In een poging het imago van kunst als linkse hobby te corrigeren, was de politiek angstig buiten de deur gehouden.

Onder het publiek in Utrecht waren welgeteld twee actievoerders met een mini-anti-PVV protestbordje. Ik had de neiging ze op de schouders te nemen. Laten we wel zijn: de disproportionele bezuiniging op kunst is een politieke keuze waar het huidige kabinet met Wilders als kwaaie genius verantwoordelijk voor is. Niet links, niet rechts, maar populistisch rechts.

De disproportionele bezuiniging op kunst is een politieke keuze waar het huidige kabinet met Wilders als kwaaie genius verantwoordelijk voor is. Niet links, niet rechts, maar populistisch rechts.

Wat tijdens de acties van afgelopen week vooral duidelijk werd is dat de meesten in de kunst nog denken de dans te kunnen ontspringen. Alleen de musici van het Muziekcentrum van de Omroep (MCO) vechten vol overgave voor hun voortbestaan door fanatiek aan flash mobs te doen in Den Haag of tijdens een uitzending van Pauw & Witteman, waar het publiek ineens Mahler inzette. In de beeldende kunst zijn er alleen her en der wat bermbrandjes die geen naam mogen hebben. Het Sandberg Instituut is actief onder de naam Slash Art en maakt posters. Het echte protest moet nog volgen klaarblijkelijk, of komt mogelijk helemaal niet.

Zal de kunstwereld zich straks willig naar de slachtbank laten leiden vanuit het besef dat ze geen kans maakt de publieke opinie aan zich te binden? Of moeten we misschien nog eens te rade gaan bij de schoonmakers die in het voorjaar succesvol actie hebben gevoerd en ondanks weken van puinzooi op stations de steun van het publiek wisten te vergaren. De vakbond die die acties richting gaf is enkele weken geleden in Japan internationaal onderscheiden.

Veel tijd om na te denken over de nu te volgen proteststrategie is er niet. Begin december zal staatssecretaris Halbe Zijlstra in een brief laten weten hoe hij denkt te gaan bezuinigen. Half december volgt het kamerdebat.

Om het tij te doen keren zal er meer en beter actie gevoerd moeten worden. En de lessen van de PVV kunnen daarbij richtinggevend zijn.

Wat leert het succes van de PVV ons? Het leert ons vooral dat slachtofferschap telt. De PVV is geen partij van winnaars maar van slachtoffers. Het Nederland waar zij voor staat is het Nederland van de benadeelde burger. Vol wrok zit men in de kamerbankjes over het onrecht dat de maatschappij door linkse elites – met voorop de kunst – is aangedaan.

Geert Wilders is niet de grote leider maar de grote martelaar van de benadeelde burger. Zijn lijden – bijvoorbeeld door de persoonsbeveiliging – staat ten voorbeeld aan ons aller lijden. Zie de winst die hij behaalt nu zijn partij in de kamer er een blijkt van kale proleten en veroordeelden. Het failliet van zijn partij sterkt enkel zijn tragisch imago. Zijn martelaarschap wordt er alleen maar groter door. Geert, de meest benadeelde der benadeelden.

Misschien, mogen we hieruit concluderen, waren de acties in de kunst tot nog toe niet tragisch genoeg, om niet te zeggen triomfantelijk (Let wel: terwijl Freek de Jonge met zijn optimistisch getoonzette actie voor de kunst op TV krap 400.000 kijkers trok, keken twee miljoen benadeelde burgers naar hun favoriete programma: het consumentenprogramma Tros-Radar).

De acties moeten kortom stukken zieliger! Lijden moet de kunst en lijden zal de kunst. Indachtig onze grootste kunstenaars, Rembrandt, Van Gogh, Mondriaan, die arm en vergeten stierven. Niet voor niets worden ze de laatste weken te pas en te onpas aangehaald in reacties op internet.

Bij de volgende actie in de kunst wil ik een Museumplein zien vol afgesneden oren.