metropolis m

Aangekomen bij Martin van Zomeren lijkt de galerie te zijn opgedoekt. Pal voor het raam staat een houten schutting, van het blanke soort dat fungeert als afscheiding van een bouwput. De associatie blijkt niet geheel willekeurig; de installatie van Katja Mater vormt het residu van Interior A-J, tien werken die in de galerie tot stand kwamen. De houten wandjes met daarin tien kijkgaten zijn op 70cm langs de muren van de galerie geplaatst en van binnen geheel zilver geschilderd. Vanuit elk van de tien gaten werd het schilderproces op vier verschillende tijdstippen vastgelegd op hetzelfde negatief. Dit resulteerde in negen (de tiende mislukte) schilderachtige geometrische foto’s waarin je de ruimtelijkheid van de galerie nauwelijks herkent. De galerie als letterlijke mal voor het kunstwerk dus. Helaas zijn de foto’s zelf als een soort posters met punaises aan de muur geprikt, waardoor zij bijna het bijproduct lijken van de ruimtelijke interventie, in plaats van het uiteindelijke (verkoopbare) doel.

Ook bij Annet Gelink is het creatieve proces van de kunstenaar tentoongesteld. Be Prepared (2013), een enorme foto met de hand en de iPhone van Ryan Gander, beslaat de muur. Op het scherm lezen we een sms van Gander aan zichzelf, waarin hij een idee voor een kunstwerk lijkt te hebben genoteerd: ‘Black range rover aesthetic, blacked out mirrored window, black shiny spray paint, silver textual logo, A-symmetrical, use unfathomable, someone looking at it is the most important aspect, young woman reclining nude with sheet thrown over her thinking about a young man writing a lecture about recent reinvention of car headlights and the cultural implications.’ De eerste drie elementen lijken te slaan op Remorse in black and black (2012), een duister tweeluik van resin en zwarte verf aan de andere kant van de galerie.

Of het proces daadwerkelijk ten grondslag lag aan een ander werk, of dat het een hyperreal overblijfsel is van een niet-bestaand object blijft speculeren. Zo ook bij Be patient – Rebecca and olive lying on the floor looking through the cracks in Cromer Pier, Norfolk, Midday 28 August (2012), het op een glazen plaat gemengde kleurenpalet voor een portret dat hij schilderde van zijn vrouw en dochter. Of dit portret ook daadwerkelijk bestaat is een tweede. In de overige werken van Gander, met name de veelbesproken My head on your belly (2013) en I is.. (iii) (2013) zijn de sporen van het maakproces juist volledig uitgewist. Alledaagse voorwerpen als de reistassen van Gander en de provisorische hut van zijn dochter zijn in wit marmer vormgegeven, alsof het nooit gemaakt is maar altijd al in deze vorm heeft bestaan.

Materialiteit en bewerkelijkheid van het maakproces zijn het centrale thema van ‘Slow is Smooth is Fast’ in Boetzelaer Nispen. Gemene deler is de herinterpretatie van de schilderkunst, waar vaak geen verf aan te pas komt. Zo fotografeerde Jack Brindley dichtgeschilderde winkelruiten en bracht de afdruk terug tot een serie pixelachtige werken die doen denken aan Roy Lichtenstein’s Brushstrokes. Zijn blauwwitte schilderij blijkt een Cyanotypie, een lichtgevoelig canvas dat tijdens het transport naar de galerie hier en daar belicht is geraakt, waarna het door de eigenaren zelf met water is gefixeerd. Voor de verandering is het resultaat eens niet te koop, en het proces wel; na aanschaf van het concept krijgt de koper een eigen Cyanotypie thuis bezorgd, die nog wel even zelf moet worden omgespoeld.

De invloed van tijd en (ver)plaats(ing) op het werk zijn elementair in de Monochromes van Bob Eikelboom. Monochrome in Progress (2013) bestaat uit twee glasplaten met daartussen verschillende kleuren verf, die met de tijd langzaam door elkaar heen lopen. Curved Monochrome (2012) is evenmin een monochroom. Het gekrulde doek werd ’s nachts geschilderd met zijverlichting, waarbij de kunstenaar verschillende donkere tinten gebruikte om alle delen van het doek ogenschijnlijk dezelfde kleur te schilderen. Pas bij daglicht zien we de verschillende kleurnuances tussen de belichte en onbelichte delen van het doek.

Een conclusie die ik trek tijdens mijn tour langs Martin van Zomeren, Annet Gelink en Boetzelaer Nispen is dat voor schilders van nu niet de verf, maar tijd en de ruimte het voornaamste medium zijn. En laten dit nu net de twee meest schaarse goederen zijn op een kunstbeurs. Zo valt er na de opmars van de ‘democratische’ kunstbeurs toch nog wat te zeggen voor het ouderwetse galeriebezoek. Niet omdat het werk zijn authenticiteit aan de White Cube ontleent, maar simpelweg omdat de galerie een plek is waar kan worden geschilderd met tijd en ruimte.

Katja Mater
Martin van Zomeren
t/m 8 juni

Ryan Gander
Annet Gelink Gallery
t/m 18 mei

Slow is Smooth is Fast
BoetzelaerNispen
t/m 18 mei