metropolis m

Ik heb de titel op moeten zoeken en dan nog geloof ik niet dat ik hem begrijp: Cauchy Horizons. Het is iets wiskundigs, als ik het wel heb, en het heeft met distributie te maken. Vraag me niet van wat en hoe. Op internet kom ik alleen wiskundige verklaringen tegen, in volstrekt ondoorgrondelijk jargon.

Het gebruik van de titel door Martine Stig bij haar tentoonstelling in Schunck in Heerlen en het gelijknamige boek wordt niet uitgelegd. Ik vermoed dat het te maken heeft met beeldordeningen en schema’s die de fotografie in de greep hebben. Zeker die van Stig, althans hier in deze tentoonstelling.

In de zaaltekst wordt wel goed uitgelegd dat de tentoonstelling bestaat uit foto’s die een omkering bieden van wat de fotografie normaal gesproken doet. Niet het heden is afgebeeld maar in een speculatief verband wordt een beeld geschetst van wat de toekomst heet te zijn.

Stig baseert zich daarbij op ervaringen die ze opdeed in Athene, Shenzhen, Tunis en Genève/CERN, door haar getypeerd als transitiesteden die al toegang tot de toekomst hebben gekregen, terwijl wij er alleen maar van kunnen dromen.

De suggestie is dat Stig een blik werpt op wat ons te wachten staat, in lijn met de conventies van sciencefiction. Ze heeft die uitgebreid bestudeerd, aan de hand van films als Metropolis en Solaris.

In de zaaltekst wordt haar visie voor waar aangenomen, en gesproken van een fotografische methodiek, alsof Stig van haar camera een tijdmachine heeft weten te maken. Een die in de toekomst kijkt waarna het nog slechts een kwestie van afdrukken is om die ook ons te tonen.

Op mij komt alles eerder retro-futuristisch over, de toekomst zoals daar decennia geleden tegenaan gekeken werd. De toekomst die al werkelijkheid geworden is, zo niet een gepasseerd station. Te zien zijn steden met veel quasi-modernistische architectuur die stamt uit een periode van alweer wat jaren geleden toen machthebbers hun bevolking graag een nieuwe tijd in wilden helpen en stedelijke centra met harde hand zijn gemoderniseerd. De afgebeelde monumenten lijken afkomstig uit een andere tijd, van een andere beschaving.

Het boek overtuigt meer dan de tentoonstelling. Tentoongesteld raken de foto’s, hoe passend de schitterende architectuur van Schunck ook is, toch enigszins verloren. In het boek ga je heen en weer, voor en achteruit in de tijd, daartoe gestimuleerd door over de pagina heen gevouwen beelden. In alles voel je daar hoe tijd en ruimte samenspannen in het creëren van een andere tijdruimte, een die niet alleen het verleden in zich opneemt, maar ook dat wat komen gaat.

Stig vraagt zich af of we voorbij de taal van het futurisme kunnen komen, de beeldenvloed die ons op dat vlak heeft gevormd, om zo wellicht zicht te krijgen op dat wat zich nog niet heeft willen laten definiëren, iets dat vooralsnog heeft weten te ontsnappen aan de tijd en dus met recht toekomstig genoemd kan worden.

Op sommige pagina’s in het boek krijg ik de indruk dat haar dat lukt, dat ze iets weet te duiden dat nog niet bestemd is, en daarom sterk unheimisch overkomt. Typisch genoeg blijkt dat niet zozeer een kwestie van goed kijken, van Stig noch van ons. Het bekruipt je bij het bladeren meer als een gevoel, een soort van futuro-melancholie. Dan ervaar je een toekomst die zich slechts in afgeleide vorm doet vermoeden. Ex negativo. Bij Stig laat die zich uiteindelijk het best omschrijven als guur en ijzig, in ieder geval niet erg warm.

Martine Stig
Cauchy Horizons

Schunck, Heerlen
20 april – 4 augustus

Domeniek Ruyters

is hoofdredacteur van Metropolis M

Recente artikelen