metropolis m

Shockrocker blijkt een kunstenaar met een verhaal, dat het Groninger Museum vergeet te vertellen.

‘Dit is geen kunst, maar een kunstje’, vang ik op terwijl ik sta te kijken naar aquarellen van Marilyn Manson. Zondagmiddag. Locatie: Het Groninger Museum. Een passerende museumgids vertelt aan zijn groepje bezoekers dat hij niet zal uitweiden over de aquarellen van schockrocker Marilyn Manson die hier hangen. ‘Dit is alleen maar om de jongelui van Eurosonic naar het museum te krijgen…’

Dat er niets over Marilyn Manson te vertellen valt, is op z’n zachtst gezegd onjuist. Zijn naam verwijst zowel naar Amerika’s bekendste filmactrice als naar sekteleider en massamoordenaar Charles Manson. De schreeuwende, wit-geschminkte, in het zwart gehulde rockster heeft een zorgvuldig gecultiveerd aura van verderf om zich heen hangen. Hij zou niet alleen zijn onderste rib hebben laten verwijderen om zichzelf te kunnen bevredigen, ook zou hij het oor van een bandlid hebben afgebeten en werd hij na een concert opgepakt door de politie na aangifte van een beveiliger vanwege seksuele intimidatie tijdens een show. Een agressieve gothic dus, of valt dat mee? De vraag die deze expositie natuurlijk vooral oproept is of schilderen een uit de hand gelopen hobby is van Manson?

Masquerade is de eerste expositie in een reeks in samenwerking met Eurosonic/Noorderslag – het showcasefestival van Europese en Nederlandse jonge bands. Het museum én de museumwinkel (gezien de collectie rockster-biografieën en popgerelateerde prullaria) hebben handig weten mee te liften op dit jaarlijkse evenement. Volgens hen is ‘Manson een van de beste kunstenaars onder de popsterren’ en zijn er bovendien onder muziekliefhebbers ook veel kunstliefhebbers. Volgend jaar zal een serie van elektrische gitaren worden getoond, en vanaf december zal David Bowie, de kaskraker van afgelopen zomer van het Victoria & Albert Museum te zien zijn.

In een hal van het Groninger Museum zijn dertien aquarellen te zien van Marilyn Manson. Een grote blow-up met zijn indrukwekkende gestalte hangt boven de toch wel tegenvallende hoeveelheid kunst die in zwarte, gedecoreerde lijsten tentoongesteld is.

Sommige van de aquarellen lijken geschilderd te zijn door een boze, gedeprimeerde tiener, ander werk is weer zachtaardig of cartoonesk

Naar eigen zeggen is zijn werk als kunstenaar niet los te zien van zijn muziek en performances en daarom is het opvallend dat er weinig shock in deze aquarellen zit. Op een paar afgehakte ledematen na is Mansons werk vooral fragiel, zoals Everyday it hurts to wake up uit 2002. Sommige van de aquarellen lijken geschilderd te zijn door een boze, gedeprimeerde tiener – de skeletten, pistolen, het bloed, de sigaretten, het (androgiene) naakt – ander werk is weer zachtaardig of cartoonesk. Een aantal van deze werken zou zelfs niet misstaan op een albumcover van een lieflijk popbandje.

Het tonen van kunst van een kleurrijk artiest als Manson in het Groninger Museum kan op zichzelf zeer interessant zijn, maar het museum lijkt zich dat niet te beseffen. Het heeft niet de moeite genomen om de verhalen achter deze man en zijn aquarellen te achterhalen. In plaats van bijvoorbeeld een vergelijking te maken met zijn muziek, is de bijgaande zaaltekst oppervlakkig, en legt het de nadruk op het feit dat Manson ‘de duistere kanten’ van de mensheid belicht. Hoe dan?

Een van de dieptepunten van zijn carrière moet zijn geweest toen hij door de Amerikaase media aan de schandpaal genageld omdat de daders van de Columbine High School shootings naar zijn muziek zouden luisteren. Manson reageerde hierop met een ingezonden brief in het tijdschrift Rolling Stone, waaruit blijkt dat Manson, als jongen jarenlang gepest, de hypocrisie van de Amerikaanse samenleving met haar kortzichtige denkbeelden over goed en kwaad en de sensatiezucht van de media wil provoceren. Zijn muziek gaat over deze bekrompenheid: Manson komt op voor minderheden.

Dat valt ook te zien in zijn kunst. Terwijl sommige aquarellen zoals JonBenet as Sleeping Beauty II uit 2004 een antroposofische vingeroefening lijken te zijn, geeft ook dit werk commentaar op de sensatiezucht van de Amerikaanse media. Het museum vertelt dat er niet bij: JonBenet Ramsey als zesjarig meisje vele missverkiezingen won, maar is vermoord. Haar moord is uitgebreid in de media gebracht door haar ouders. Elizabeth Short as Snow White “You’re sure you will be comfortable?” verwijst naar een gruwelijke moord op een vrouw.

Alsof Manson, zelf altijd een underdog geweest, zich diep verbonden voelt met deze mensen.

Marilyn Manson, Masquerade
Groninger Museum, Groningen
12 januari t/m 16 maart