metropolis m

Na zeven jaar verliet Ann Demeester in februari de Appel om directeur te worden van het Frans Hals Museum en De Hallen in Haarlem. De tentoonstelling met Asco en Nina Yuen is een van de laatste die op haar initiatief tot stand zijn gekomen.

Met dikke lagen make-up en glitterjasjes uitte Asco zich tussen 1972 en 1987 met absurde maar scherp activistische en guerillaperformances. Hiermee maakten het vierkoppig collectief zich hard voor de achtergestelde Mexicaanse bevolking in de VS.

Vanuit de achterbuurten van Los Angeles dreef Asco de spot met het glamoureuze leven van Hollywood, dat op steenworp afstand lag, maar voor Mexicaanse bevolking onbereikbaar leek. Daarnaast stelden zij de afwezigheid van minderheden in musea aan de kaak.

Asco maakte gebruik van Mexicaanse stereotypen en een flinke dosis zelfspot. Bij Asshole Mural (1975) staan de kunstenaars bij het uiteinde van een riool, die zij als muurschildering beschouwen. Niet vies van zelfspot (en met ondeugende knipoog) tonen ze hun plek in de maatschappij, en tegelijk wat ze ervan vinden.

Het is interessant te zien hoe Asco de laatste jaren aan populariteit wint, juist nu de kunstwereld Mexico opleeft. Sinds hun retrospectieve tentoonstelling in het Los Angeles County Museum of Art (LACMA) in 2011, komt er steeds meer oog voor de rol die Asco heeft gespeeld in de kunstgeschiedenis. Steeds vaker worden zij in hun eigen recht getoond, en bovendien in bredere internationale context geplaatst. Met terugwerkende kracht wordt een kunsthistorisch gat opgevuld.

De tentoonstelling in de Appel draagt energie en scherpzinnigheid van Asco uit. De problematiek die wordt aangekaart heeft in Nederland echter niet gespeeld. Daarbij wordt voornamelijk gesteund op documentatiemateriaal. Het ‘je had erbij moeten zijn’ gevoel doemt op, het geheel blijft wat afstandelijk.

Aantrekkelijker in die zin is de solo van Nina Yuen, ook in de Appel. In haar video’s hanteert ze een kleurrijke beeldtaal met een hoog knutselgehalte. Met oude bloemetjesgordijnen, sinaasappelplakjes en geverfde ijslollystokjes vertelt ze fantasievolle wereld vol persoonlijke herinneringen. Uit de video’s spreekt een grote creativiteit en fascinatie voor de wereld.

De betrekkelijke eenvoud, onschuld en het gebrek aan pretenties maakt het werk van Yuen speels en persoonlijk. Haast ongemerkt sluipen filosofische en levensbeschouwelijke vragen binnen.

De video’s hebben allemaal namen, zoals Andoe, Don of Hermoine. De titels suggereren zo portretten te zijn van personen. Verschillende verhalen worden verteld en beginnen door elkaar te lopen. Tegelijk is het meestal de kunstenaar zelf die in beeld is. Zo word je aan het twijfelen gebracht. Bestaan deze personen echt, zijn ze verzonnen, of is het misschien eerder zelfportret?

In werkelijkheid bouwt Yuen de verhalen op uit fragmenten van herinneringen van bekenden, en op de levens van kunstenaars en schrijfsters, die zij laat overlappen. De vaak poëtische vertellingen zinspelen op grote thema’s zoals feminisme, de rol van namen, tijd, de natuur en het ontstaan van de aarde. Het speelse, kinderlijke werk van Yuen heeft zo ook een gelaagde kant.

Na het interessante maar weinig meeslepende van Asco brengt Yuen de balans terug en biedt een frisse kijk op het alledaagse.

Al het beeldmateriaal courtesy De Appel