metropolis m

Voor velen de grote ontdekking van de afgelopen Biënnale van Venetië: Camille Henrot. Ze heeft een tentoonstelling in het wondermooie Schinkel Pavillion in Berlijn.

Na Camille Henrots eerste institutionele solotentoonstellingen in Ierland en Engeland was begin april Duitsland aan de beurt met de tentoonstelling Snake Grass in het Schinkel Pavilion in Berlijn. Een dag na de opening vond er een artist talk en screening plaats. Ik moet eerlijk bekennen dat ik voor de vertoning van de film Grosse Fatigue (2013) op de Biënnale van Venetië, waarvoor ze de Silver Lion ontving, nog nooit van haar had gehoord.

Via een nauw pad door een bouwput, net breed genoeg voor één persoon, bereik ik de ingang van het achthoekige paviljoen. Binnen in dit excentrieke monument van DDR-architectuur staat een grote witte tentoonstellingsstructuur, die herinnert aan de jaren vijftig/zestig.

Verspreid over de structuur hangen en staan minimalistische, delicate bloemstukken en perspex bordjes met een opsomming van boektitel, schrijver, een quote en de gebruikte bloemen. Het is het werk Is it possible to be a revolutionary and like flowers? (sinds 2011), een selectie van Henrots bibliotheek vertaald in ikebana, de Japanse kunst van bloemstukken maken welke ontwikkeld is om ‘de ziel te troosten.’ In tegenstelling tot de kunst van het bloemschikken in de westerse wereld, is ikebana een ‘taal’ gericht op het scheppen van een fraaie totaal compositie van bloemen, vaas, stengels, bladeren en takken, waarin lijnenspel en ritme belangrijker zijn dan kleur. De geselecteerde boeken gaan over onderwerpen zoals exotisme en authenticiteit, en proberen antwoord te geven op de fundamentele vragen van antropologie.

Henrot vertelt later dat ze de inhoud van het boek en de duur van het lezen wilde vangen in één object, en zo haar eigen systeem vol betekenis construeren, gebaseerd op ikebana. De installatie is een precieze, kleurrijke, compositie die speelt met de ruimte, maar doordat het als toeschouwer moeilijk is de betekenis van Henrots systeem te ontrafelen ontstaat er een formalistische kloof, waardoor het je niet meesleurt zoals Grosse Fatigue.

Ik loop door naar de voormalige Schinkel Bar in de kelder waar gedurende de tentoonstelling de film The Strife of Love in a Dream (2011) te zien is. Vanavond worden er vijf films getoond, de oudste is uit 2005, in één uur worden we geconfronteerd met het universum dat Henrot de afgelopen tien jaar bouwde. Dat Grosse Fatigue geen one-off was blijkt al snel. Ook in haar vroegere werken, voornamelijk analoge bekraste of bewerkte films, schuwt Henrot de grote onderwerpen niet; de dood, het leven, de liefde.

Een van haar oudere films, Deep Inside (2005), is een pornografische 35 mm film uit de jaren zeventig getransformeerd in een voyeuristische liefdes ballad. Op de film, geheel in rode tinten, is over de expliciete delen met viltstift een animatie getekend. Tekeningen van twee poppetjes die het verhaal van herinneringen aan een oude liefde vertellen, met op de achtergrond trage, romantische muziek. Om zo uiteindelijk via Cynopolis (2009), welke ingaat op het voortbestaan van het verleden vol met misverstanden en verschuivingen van culturele codes en conventies, uit te komen bij het biënnale werk.

Grosse Fatigue is een intuïtieve ontvouwing van kennis over het heelal, en confronteert de toeschouwer met de contradictie van ons enerzijds onbeperkte vermogen om verbindingen te leggen en anderzijds de menselijke behoefte het idee van totaliteit te realiseren in één object dat we kunnen "behappen". Daarnaast toont Henrot ons met de taal van de film, achterelkaar opduikende schermen op de desktop van de computer, hoe we in ons dagelijks leven gewend zijn geraakt aan de obsessie van verbindingen maken.

Daar waar haar oudere werk misschien theatraler en emotioneler is, heeft het net als de nieuwere films een duidelijke persoonlijke, poëtische stem en speelt geluid een belangrijke rol. Het zijn niet alleen de films die de opmaat waren voor Grosse Fatigue, maar ook de verbinding met eerdere werken zoals Is it possible to be a revolutionary and like flowers? valt niet te ontkennen.

Voor ruim anderhalf uur ben ik via de achteringang van het paviljoen Henrots hoofd binnengeglipt, voor een razendsnelle update van het werk dat ze maakte vóórdat de complete kunstwereld haar kende. Best een luxe.

“Snake Grass” – Camille Henrot
Schinkel Pavillion, Berlijn
5 april t/m 11 mei 2014