metropolis m

In het kader van het publieksprogramma van het Stedelijk, was het auditorium omgebouwd tot een filmset. Vijf uur lang was dit de arena van kunstenaar, muzikant, acteur, danser en director of behaviour Michael Portnoy.

Met op de achtergrond een opwindende, meeslepende soundtrack, bracht Portnoy deze dag een nieuw soort grap ten uitvoering. Voor Portnoy is de grap zoiets als een spreuk, een vertelsel waarvan je de betekenis niet onmiddellijk begrijpt — voor een moment haalt het de vaste grond onder je voeten vandaan.

Portnoy vertelt het verhaal van het envelopetende meisje, dan weer laat hij de toeschouwers een gedachte-experiment doen. Omarmt planten, en nodigt kinderen uit het publiek uit naast hem en zijn knuffelkonijn te komen liggen (er is geen kind dat het ook doet).

De grappen zijn onderdeel van het ondoordringbare taalspel dat Portnoy speelt. Abstract is misschien niet het juiste woord daarvoor. Dat klinkt te ernstig (ook al is Portnoy ernstig in alles wat hij doet, zelfs bij deze performance die draait om de ‘joke’). De performance is tongue-in-cheek, absurd, geestig, maar niet per se om te lachen. Niets is zeker, alles wat hij zegt verdampt.

En de timer blijft maar doortikken.

Iedere drie minuten vertolkt Portnoy een nieuwe grap. Een visagist komt zijn gezicht doen, terwijl de filmcrew al filmend om hem heen zwermt. Hyperconcentratie, gedisciplineerd, bloedserieus. Niets wordt aan het toeval overgelaten.

Of toch wel?

De performance- en lezingenreeks Stage It! (Part 3) SCRIPTED, waarvan de performance onderdeel is, doet onderzoek naar de rol van het script in de performance. De grappen die Portnoy vertelt zijn geïmproviseerd, maar niet helemaal. In in zijn oor krijgt hij aanwijzingen ingefluisterd, waarmee hij de grappen keer op keer in een andere vorm weet te brengen.

Portnoy doet zich voor als een stand-up comedian. Tegelijkertijd lijkt hij zich aan elke categorie te willen onttrekken. Hij is verteller, tovenaar, en zijn grappen zijn bezweerderig als een ritueel.

Neem het aan voor waar, laat het gebeuren. Kijk maar wat je ermee doet.

Julia Steenhuisen is stagiaire bij Metropolis M

alle beelden courtesy Stedelijk Museum Amsterdam