Het mechanische lichaam Künstlerhaus Bethanien
Künstlerhaus Bethanien, een begrip in Berlijn en daarbuiten, bestaat veertig jaar. Ooit begonnen in het voormalige ziekenhuis op Mariannenplatz, verhuisde Bethanien in 2010 naar de nabijgelegen Kotbusserstrasse. Daar is een imposante expositieruimte met 25 studio’s voor internationale residenten gerealiseerd.
Ter viering van het jubileum vonden onlangs de jaarlijkse Open Studio’s plaats, tegelijk met de drukbezochte opening van de groepstentoonstelling Das Mechanische Corps – auf den Spuren von Jules Verne. De show brengt werk bijeen van veertig internationale kunstenaars uit verschillende disciplines: fotografie, film en tekenkunst, maar ook strips, industrie en design.
Curatoren Peter Lang (1963) en Christoph Tannert (1955, directeur Bethanien) constateren in de hedendaagse kunst een hernieuwde belangstelling voor de esthetiek van de late negentiende eeuw. De geïndustrialiseerde toekomstbeelden van sciencefiction-pionier Jules Verne, waarin futuristische wapens en voertuigen de dienst uitmaken, worden voor Das Mechanische Corps als ijkpunt genomen.
De karakteristieke plompe machines van weleer contrasteren sterk met het hypersnelle heden, waarin geavanceerde nanowetenschap opmars maakt. De tentoonstellingstekst brengt de fascinatie hiervoor als een recente ontwikkeling, hoewel ook enkele tekenwerken uit de jaren zeventig en tachtig worden getoond – Vernes invloed reikt immers verder terug.
Het thematiseren van deze kenmerkende esthetiek is niet zonder risico. Al snel blijft dit hangen in een decoratieve sfeer van roestige steampunk of masculiene techno. Beide genres zijn inderdaad vertegenwoordigd in Bethanien, zoals Steamborg Helm van Alexander Schlesier en Nik Nowaks bombastische Panzer. Gelukkig worden dergelijke stevige genrewerken goed in balans gehouden door elegantere tegenhangers. De koperen blikvanger van Viron Erol Vert is hiervan een voorbeeld, evenals Ralf Ziervogels sobere ontmoeting tussen een brandende kaars en gloeilamp. Deze designachtige bijdragen gaan weer prima samen met de naïeve vliegtuigtekeningen van wijlen Gustav Mesmer, de primair gekleurde Midi Marker van James Capper of Yoshi Akais mysterieuze geluidswerk CUBE.
Machines, draaiend op volle toeren of juist bevroren in de tijd, vormen de meerderheid in Das Mechanische Corps. Mede door de interdisciplinaire aanpak blijft eentonigheid uit. Van log tot charmant, van rauw tot clean: de tentoonstelling bevat genoeg variatie en eigenheid om een illustratief gehalte te ontstijgen. De kunstenaars gebruiken een historisch idioom om te ontsnappen aan de dwingende technologische beeldtaal van nu. Zo biedt Das Mechanische Corps ruimte voor idealisme en nieuwsgierigheid in een door pragmatisme gedomineerde tijd.
Das Mechanische Corps – auf den Spuren von Jules Verne
Künstlerhaus Bethanien
6 juni t/m 3 augustus
Yasmijn Jarram
is schrijver en conservator hedendaagse kunst bij KM21 & Kunstmuseum Den Haag
