metropolis m

De Zweedse kunstenaar Miriam Bäckström (geb.1967, Stockholm) is geïnteresseerd in het moment waarop fictie en realiteit in elkaar overlopen en gangbare representatievormen uit balans geraken. In de tentoonstelling I don’t know, said Pierrot in Extra City ontwikkelt zich een gelaagd theaterstuk waarin dubbelzinnige rollen en karakters met elkaar in interactie treden.

‘I spend a lot of time in hotels. I like hotels. It’s like taking a break from yourself’, zegt de actrice Rebecka Hemse in een gesprek met Miriam Bäckström. De uitspraak blijft hangen als een voetnoot bij de hele tentoonstelling. Hemse mag dan wel een getalenteerd actrice zijn, alleen en achter gesloten deuren gedraagt elke sterveling op aarde zich anders dan in de publieke wereld en in de nabijheid van anderen.

Het menselijk lichaam lijkt soms een omhulsel te zijn voor wisselende rollen, die overlappen en verschuiven naargelang de context. De situatie bepaalt welk masker je draagt. Politici krijgen niet voor niets een mediatraining vooraleer ze op televisie verschijnen – ze mogen vooral niet uit hun rol vallen. Zelf zal je op het werk anders handelen dan thuis en op een sollicitatiegesprek zal je je anders voordoen dan op café. Soms kom je dan weer tot het verrassende inzicht dat er zich achter de mensen die je het beste denkt te kennen nog veel onontdekte lagen bevinden.

Ook voor Rebecka Hemse lijkt het een heikele opgave te zijn om op verzoek van Bäckström de rol van een mens te spelen. Waar ligt immers de grens tussen de rol en het eigen karakter, tussen fictie en realiteit? Wat betekent het uiteindelijk om ‘jezelf’ te zijn, laat staan een mens te spelen?

Zelf meent Hemse dat ‘ze het meest open is als ze open kan spelen’. Liever dan te vertrekken vanuit de tegenstellingen tussen waarheid en fictie, onderzoekt Bäckström de grijze zone daartussen: het moment waarop verschuivingen, lapsussen en tegenstellingen gedistilleerd kunnen worden uit de wankele identiteiten die we allen zijn.

Gilles/Pierrot

In de grote hal van Extra City zweeft een monumentaal geweven tapijt waarop de acteur Börje Ahlstedt afgebeeld staat. Hij draagt een kostuum gebaseerd op het pak van Gilles uit het gelijknamige schilderij (1718–1720) van Antoine Watteau. De figuur van Gilles, gebaseerd op het figuur van Pierrot uit de commedia dell’arte, is geen duidelijk afleesbaar karakter, maar een personage dat baadt in ambiguïteit, een platte figuur geschilderd op doek dat nog moet worden ingekleurd. Uitgedost in Pierrot-pak heeft ook Ahlstedt geen eenduidige identiteit. Met de titel The Opposite of Me is I, verwijst Bäckström naar tegenovergestelde versies van één personage.

Op de eerste verdieping staat het Gilles/Pierrot-kostuum samen met onder meer een berenkostuum uit nerts opgesteld. De kostuums staan als absurde props of tentoonstellingsobjecten tegen over elkaar geplaatst en hun betekenis of functie is niet duidelijk af te leiden uit het geheel. Wel lijken ze met elkaar in concurrentie te treden, zoals de attributen, scenografieën en personages in Bäckströms werk wel vaker lijken te rivaliseren om de soevereiniteit over het beeld.

Ten slotte laat Bäckström de films Kira Carpelan en Who Am I? zien, en fotografisch werk, waaronder Mirrors, een reeks cirkelvormige spiegels in verschillende kleurtinten. Hierin verwerkte Bäckström portretten van personages, maar in het glas zien ook de bezoekers zichzelf weerspiegeld. Zo ontstaat er een visueel verband met het eigen karakter en krijgt ook de bezoeker een rol toegedicht in het meta-theaterstuk dat deze tentoonstelling omvat.

Bäckström mag zich dan vooral interesseren voor het theatrale en de manier waarop acteurs, props en decors met elkaar in dialoog treden, de tentoonstelling biedt interessante inzichten over het menselijk karakter in het algemeen en dat maakt haar werk net zo treffend.

Miriam Bäckström
Extra City, Antwerpen
25.06 t/m 10.8.2014

courtesy beeld: We Document Art