metropolis m

‘EYE tracht het grensvlak tussen film en beeldende kunst op te zoeken,’ zo luidt de introductie van directeur Sandra den Hamer. ‘De lichtsculpturen van McCall zijn niet alleen theoretisch maar ook heel conceptueel. Het werk van Anthony McCall maakt dat je je als toeschouwer opnieuw moet uitvinden.’

De opening wordt georganiseerd door EXPOSED, ‘de community voor jonge cultuurliefhebbers’ om zo ‘feeling’ te houden met jonge bezoekers. Hoe je dat doet? Door DJ collectief Malawi te laten draaien, wodka van Absolut te serveren, en een pop-up fotostudio neer te zetten, waar je een ’tintype’ portret van jezelf kunt maken.

Anthony McCall, oorspronkelijk grafisch vormgever, begon zijn minimalistische lichtsculpturen in de jaren ’70, waarvan Line Describing a Cone uit 1973 het meest bekend is. Zijn doel was om cinematografie te abstraheren, en film in zijn puurste vorm te laten zien: een projectie van licht, die zich ontwikkelt na verloop van tijd. Opmerkelijk genoeg stapte hij eind jaren ’70 ‘uit de kunst’, om na een pauze van twintig jaar een comeback te maken. Zo ver was hij overigens niet verwijderd van de kunstwereld: als grafisch ontwerper ontwierp hij vele tentoonstellingscatalogi – maar grafisch ontwerpers zijn natuurlijk geen kunstenaars.

Een hernieuwde interesse ontstond voor zijn werk nadat de Whitney Museum zijn werk liet zien tijdens The Projected Image in American Art 1964- 77 in 2001. McCall begon weer nieuw werk te maken: met behulp van nieuwe technieken konden zijn projecties digitaal geprojecteerd worden. Sigarettenrook en stof werden vervangen door rookmachines, die voor de weerkaatsing van de bewegende lichtbundels zorgen.
Maar vanwaar die hernieuwde interesse in zijn werk?

Toen ik twee jaar geleden het werk van Anthony McCall in de Hamburger Bahnhof in Berlijn zag, was ik onder de indruk. Zonder te weten wat me te wachten stond of ooit van McCall gehoord te hebben, stapte ik toen een grote, donkere hal binnen, die me deed denken aan de vermaarde nachtclub Berghain. Deze grote ruimte was gevuld met verticaal bewegende lichtprojecties, die zichtbaar werden doordat de hal gevuld was met bewegende mist. Five minutes of Pure Sculpture was een adembenemende ervaring: de strakke, geprojecteerde lijnen transformeerden tot bewegende ‘kamers’ van mist en licht waar je in en uit kon stappen.

Zò simpel.

Terug in EYE. In de eerste zalen worden op steriele wijze schetsen voor verschillende installaties getoond. De zalen daarachter zijn donker en tonen de horizontale projecties van McCall, inclusief het analoge Line Describing a Cone (1973) als ook digitale projecties zoals Doubling Back (2003). In de laatste zaal is Traveling Wave (1972/2013) te zien, of eigenlijk te voelen. Deze installatie bestaat uit vijf speakers, die achtereenvolgens geluid produceren, zodat er een zich in de ruimte bewegende golf ontstaat.

Worden de grenzen tussen cinematografie en beeldende kunst nou werkelijk ‘onderzocht’ door EYE? Hoewel McCall’s werk veertig jaar geleden revolutionair moet zijn geweest, lijkt zijn werk nu super toegankelijk. Hoe komt dat, en waarom beleeft zijn werk juist nu een renaissance? Die vraag blijft onbeantwoord. Met in de verte de beats van Malawi en de duistere, rokerige ruimte, wordt de sfeer van een technofeestje opgeroepen. Wat als Malawi niet buiten de expositieruimte, maar in de tentoonstelling had gedraaid?

Een bezoeker merkt op dat het werk van McCall uitnodigt tot fotograferen. Inderdaad, de donkere ruimtes zijn gevuld met de veelal jonge bezoekers die druk in de weer zijn met camera’s en telefoons om foto’s van elkaar en zichzelf te maken. McCall’s werk is erg fotogeniek. Een stortvloed van nieuwe profielfoto’s zal zijn intrede op Facebook doen. De #museumselfie lijkt de ultieme manier van engagement, van kunst consumeren te zijn geworden. De toeschouwer heeft zich opnieuw uitgevonden.

Solid Light Films and Other Works (1971-2014) in EYE, 28 september tot en met 30 november 2014

In club Trouw worden McCall’s projecties van 9 t/m 19 oktober getoond. DJ Young Marco heeft een soundscape gemaakt die samenhangen met de McCall’s projecties.