metropolis m

Gerco de Ruijter staat bekend als een vliegerende landschapsfotograaf met een hang naar geometrisch-abstracte patronen in polders. In Museum Jan Cunen toont hij ook zijn nieuwste werk: met behulp van google earth geschoten video’s met soundtrack.

In de expositie Al-Most Nature presenteert De Ruijter naast de gelijknamige fotoserie een groot aantal andere foto’s en nieuwe videowerken, waar hij sinds 2005 aan gewerkt heeft. Zij tonen ons het land zoals wij dat nooit eerder hebben aanschouwd, namelijk recht van boven: van netjes omgeploegde, rasterachtige Nederlandse akkers tot diep uitgesleten, drooggelegde rivierbeddingen in New Mexico.

Gewapend met een groothoeklens stelt De Ruijter de traditionele beleving van het landschap op de proef door het recht van boven te fotograferen, en zo letterlijk te tornen aan de conventionele beeldkaders van onze visuele waarneming. Is er eigenlijk wel sprake van een landschap als er geen horizon meer zichtbaar is? En als iedere vorm van logisch perspectief en oriëntatie verdwenen lijkt, en het besef van interne verhoudingen verstoord is geraakt?

In zijn foto’s zoekt Gerco de Ruijter naar sporen van menselijke aanwezigheid in het landschap, om zo de spanning tussen de gecultiveerde en de ruwe natuur te tonen. Nooit laat hij echter daadwerkelijk mensen zien, waardoor hij opzettelijk iedere vorm van narratief vermijdt. Hierdoor wordt de soms raadselachtige en bijna verlaten schoonheid van de foto’s nog sterker. Zijn landschapsfoto’s zijn toevalstreffers, geschoten met een analoge camera die onderaan een vlieger is gebonden en tientallen meters boven het aardoppervlak zweeft.

De Ruijters foto’s tonen veel verwantschap met onder andere de abstract-geometrische schilderkunst. Grote kleurvlakken, rijke texturen en een sterke spanning tussen interne beeldverhoudingen komen duidelijk naar voren in de serie Almost Nature. Werken als Undiscover # 06 lijken daarentegen bijna collage-achtig, terwijl in de serie Baumschule een bijna pointillistische schildertoets waarneembaar is. Al met al is dit niet verwonderlijk, gezien De Ruijters vroegere wens als academiestudent om schilder te worden.

In de bovenste zaal van het museum worden de werken in een bredere context getoond, waarbij de aandacht vooral uitgaat naar de meer cartografische inspiratiebronnen van De Ruijter. Er is een interview met de kunstenaar te zien over zijn werkwijze en in een vitrine worden enkele boeken getoond met informatie over het wetenschappelijk vastleggen van het landschap. Hoewel ook duidelijk aanwezig, wordt de relatie tussen De Ruijters werken en de abstract-geometrische schilderkunst niet verder toegelicht.

De getoonde videowerken getuigen van de nieuwe richting die De Ruijter is ingeslagen, en de wijze waarop hij factoren als tijdsverloop en geluid in zijn werken betrekt. Zo is er de video Crops, waarin de kunstenaar percelen met cirkelirrigatie in het Zuid-Westen van de VS in beeld brengt. De cirkels, die een straal hebben van ruim een mijl, heeft De Ruijter middels satellietopnamen van Google Earth uitgesneden en vervolgens als stop motion film gemonteerd. Michel Banabila heeft ter begeleiding een elektronische geluidscompositie gemaakt, die naadloos correspondeert met de stotterende en verschuivende videobeelden.

De expositie toont niet alleen de rijkheid en schoonheid van het aardse landschap, maar verbeeldt ook De Ruijter’s zoektocht naar het menselijke spoor in dit grote geheel. De mens als nietig wezen, dat desondanks een grote invloed uitoefent op de wereld om hem heen. Met verstrekkende gevolgen die niet altijd direct te overzien zijn.

Jade Kuijper is stagiair bij Metropolis M