metropolis m

Het transformeren van lood in goud en het ontwikkelen van geheimzinnige poedertjes, druppeltjes en elixers, daarmee wordt alchemie geassocieerd.

Deze tak van wetenschap is al sinds de zeventiende eeuw op zijn retour, de principes ervan hopeloos achterhaald. Dat NEST momenteel zeven kunstenaars presenteert onder de titel Alchemy, wekt de indruk dat de kunstenaar de rol van de pseudowetenschapper heeft overgenomen, en tot het achterhaalde kleine broertje van de exacte wetenschap is verworden.

Dat dit niet het geval is wordt al snel duidelijk. Alchemy brengt kunstenaars samen die een bijzondere aandacht delen voor materiaal. Ze experimenteren met allerlei materialen, zoals zout, glas, metaal, inkt, vuurwerk, wespennesten en olie. Deze materialen combineren ze, spelen ze tegen elkaar uit en komen zo tot uiteenlopende resultaten.

Midden in de zaal ligt een berg zout op de vloer. Het hagelwitte oppervlak wordt onderbroken door vlekken zwart ijzervijlsel. Het zout trekt vocht uit de lucht waardoor het ijzer op sommige plaatsen is gaan roesten en oranje wordt. Navid Nuur combineerde voor Mineralium verschillende materialen om een proces in gang te zetten dat zowel het werk zelf als de omgeving eromheen gebruikt en transformeert.

Elders is een groot doek te zien van Frank Ammerlaan. Met een chemisch proces weet hij olievlekken op canvas te fixeren. Ammerlaan laat de chemicaliën hun gang gaan, en geeft de controle uit handen.

Geenszins voelt de tentoonstelling als een laboratorium. Ammerlaan en Nuur werken primair met vorm, kleur en textuur. Niet de steen der wijzen, maar de esthetiek staat centraal, al dan niet in samenwerking met de wetenschap.

De interesse voor materiaal in Alchemy is opvallend, juist in een tijdperk waarbij de wereld steeds vaker immaterieel ervaren wordt, en vooral draait om nulletjes en eentjes. Bijna moeiteloos worden objecten gedigitaliseerd, omgezet naar allerlei bestandstypes en vervolgens opnieuw gematerialiseerd door 3D printers.

Ondertussen wordt telkens geprobeerd de digitale ervaring zo fysiek mogelijk te maken, we swipen bestanden heen en weer en dompelen ons onder in virtuele werelden. Tijdens deze ontwikkelingen verliezen unieke objecten aan betekenis, kunstobjecten worden instabiel en steeds vaker ontastbaar.

Oscar Santillan reflecteert op de kloof tussen materieel en immaterieel die hierbij steeds duidelijker wordt. Voor zijn werk Lost Star wist hij alle inkt uit een boek te onttrekken. In de tentoonstelling staat het nu blanco boek op een sokkel. De inkt ligt erbij, een piep-klein balletje.

Niet alleen weet Santillan op vernuftige wijze de inkt van de pagina’s te halen, ook probeert hij een brug te slaan tussen de inhoud van het boek en de materialiteit ervan. Een poging die onherroepelijk faalt. De letters worden onleesbaar, betekenisloos, het balletje inkt is slechts een souvenir van de originele tekst.

Door op zoek te gaan naar de inhoud in het materiaal zelf, gaat Santillan een stap verder dan het spelen met zuiver materiële eigenschappen, en stelt fundamentele vragen over de rol van materiaal in relatie tot de mentale belevingswereld.

Alchemy wijst ons op een vernieuwde interesse voor materialiteit. Toch wordt geen inzicht geboden in hoe de kunst kan omgaan met het steeds vager wordende begrip van materiaal in het digitale tijdperk.

Misschien is de tentoonstelling juist een herwaardering van de vertrouwde realiteit. Een tastbare realiteit die steeds minder van deze tijd is.

MEER OVER KUNST EN MATERIE EN NIEUWE ALCHEMIE IN METROPOLIS M Nr 2-2014
(NOG TE BESTELLEN BIJ [email protected])