metropolis m

Hoe een overzicht te bieden van een kunstenaar die vooral actief is in de openbare ruimte? In het Stedelijk Museum Kampen lossen ze dit op door van Tom Claassen enkel ateliermodellen te tonen.

Vervreemding, kwetsbaarheid en humor zijn belangrijk in de werken van Tom Claassen, die vooral bekendheid heeft verworven met zijn grootschalige projecten in de openbare ruimte. Stedelijk Museum Kampen toont kleinschaliger atelierwerk van de kunstenaar op een intiemere wijze. In de kleine zalen van het voormalige Oude Raadhuis verliezen de werken hun monumentaliteit, en komt juist het tactiele, kwetsbare aspect van de sculpturen sterker naar voren.

In drie kleine museumzalen worden de sculpturen van Claassen gepresenteerd. Wat vrijwel direct opvalt is de grote diversiteit aan gebruikte materialen, vormen en ook afmetingen van de tentoongestelde werken, die kriskras in de ruimte zijn geplaatst: op de grond, tegen de muur leunend of hangend vanaf het plafond. Het materiaalgebruik varieert van strak glanzend polyester, zoals het werk Konijn nr. 19, tot aan de bonte mengeling van rubber, polyurethaan en brokkelig, grauw geworden gips in Mercedes Deur.

De kleinere werken staan op sokkels, andere staan direct op de vloer of liggen in de vensterbank. Om alles te kunnen zien, moet de beschouwer zich door de hele ruimte bewegen, om zijn as te draaien en zijn blik laten rondreizen. Deze dynamiek wordt versterkt door het contrast tussen de abstracte, vrij ruw vormgegeven werken en de in afwerking gedetailleerde oude museumzalen. Zo komen de negen massief houten blokken van het werk Kloot tevoorschijn uit een houten muurkast met prachtig uitgesneden deuren, en spreiden zich vervolgens uit over de vloer. Kenmerkend blijft het uitnodigende karakter van Claassens werken, die zich in hun onbeholpenheid bij voorbaat excuseren voor ongepast gedrag.

Claassen wil in zijn werken graag de ‘nutteloosheid van de verbeelding’ tonen, zonder pretenties, simpelweg zoals ze zijn. Dit verklaart misschien waarom de kunstenaar in eerste instantie zijn werken geen titels geeft, maar deze pas later toevoegt. In Kampen blijkt het uitzoeken van welke titel bij welk werk hoort nog een hele klus, omdat de werken geen nummers of aanduidingen dragen die corresponderen met het begeleidende informatieblad van de expositie. Cryptische titels als Reus van Sleen en Parabool kunnen alleen maar op basis van de beschreven materialen herleid worden naar de werken. Of dit een bewuste of onbewuste zet is geweest van Stedelijk Museum Kampen wordt in het midden gelaten. Dit neemt niet weg dat het een enigszins complicerende factor is in het bezoek aan de expositie en de duiding van de werken. Tegelijkertijd kun je je met betrekking tot Claassen’s werk afvragen: what’s in a name?

De makers van de expositie hebben niet gekozen om de werken uitgebreid te contextualiseren. Er wordt geen uitleg gegeven over het verdere oeuvre van Claassen en de positie die deze kleinschalige atelierwerken erin innemen. Desondanks slaagt deze tentoonstelling erin om vooral de veelzijdigheid en ook spitsvondigheid van Claassens kunstenaarspraktijk te tonen, waarbij het humoristische, maar ook tedere en soms volslagen hulpeloze karakter van zijn sculpturen op mooie en intieme wijze gepresenteerd wordt.

Tom Claassen
Stedelijk Museum Kampen.
20.9 t/m 16.22.2014

Beeld courtesy Stedelijk Museum Kampen