
Ik ben vrij en nu zit jij

Een 160 jaar oude gevangenis, waar niet zo lang geleden nog gevangenen zaten, krijgt een nieuwe bestemming, in een tentoonstelling gewijd aan een leven ‘onder controle’.
In een recente blog stond dat een van de indrukwekkendste beelden op de Amsterdam Art Fair een remspoor was, dat was achtergebleven op een van de typische witte tegels in de voormalige Citroëngarage. De zwarte sporen van de band waren niet te verwijderen, en leken ook na een hevige poetsbeurt als gegraveerd in de tegel te staan op een manier die zo artistiek verantwoord was dat het beeld direct in competitie ging met de eromheen hangende kunst.
In de voormalige gevangenis aan het Utrechtse Wolvenplein, deze weken de locatie van een groot kunstproject, gebeurt hetzelfde. In het grote cellenblok, waar een groot aantal kunstenaars elk een eigen cel hebben toebedeeld gekregen zijn hier en daar de sporen van de vorige bewoners niet uitgewist. Op het meubilair en de muur geschreven teksten maken indruk, meer dan sommige eromheen geëxposeerde kunstwerken.
Ik citeer een pesterijtje van een gevangene richting zijn opvolger: ‘Ik ben vrij en nu zit jij’. Of deze:

Het zijn grappige en pijnlijke notities waar geen documentairefoto van de voormalige gevangenis, die ook in de tentoonstelling te zien zijn, tegenop kan.
In de voornamelijk door Utrechtse kunstenaars bevolkte tentoonstelling Onder controle, een initiatief van Kunstliefde, komen de geijkte namen bovendrijven, zoals Frank Halmans, Robbie Cornelissen en Couzijn van Leeuwen (nu ook te zien in het Centraal Museum). De kunstenaars tonen werk dat zich op licht beschouwende manier tot de controlemaatschappij verhoudt, met respectievelijk een grote quasi-zandloper, een dwangbuis in een afgesloten ruimte en een sierlijk geknipt universum vol menselijk lijden.
Er zijn ook een paar verrassingen, zoals de trainerstekeningen van Erik Bosma, en het op jouw eerlijkheid en fatsoen inspelende stapeltje briefjes van vijf euro van Marcel Brosens. De in beton gegoten afgietsels van Rudie van den Berg tonen perfect de zwaarte van een bestaan achter de tralies. En Joyce Overheul laat op geserreerde wijze het volkomen gecontroleerde leven in Noord-Korea zien, vanuit het perspectief van de toerist.

De tentoonstelling is alleen dit weekend nog open en alleen al voor het gebouw een bezoek waard. Een gevangenis uit de tijd dat een gevangenis nog gevangenis heette en niet penitentiaire inrichting.
Onder Controle
UtrechtDownUnder
Gevangenis Wolvenplein, Utrecht
t/m 31.5.2015
Domeniek Ruyters
is hoofdredacteur van Metropolis M