metropolis m

Nederland wordt steeds preutser, sprak Ronald Giphart enkele maanden geleden. Is het heus? Alles behalve kleren in Museum Arnhem lijkt het tegenovergestelde te suggereren.

De grote zomertentoonstelling in modestad Arnhem richt zich op de Nederlandse modefotografie zoals het zich ontwikkelde van het optimistische postbellum tot het roerige hier en nu. Themaruimtes met zorgvuldig uitgekozen titels als De gelukkige huisvrouw, Babyboomers en Generatie nix loodsen de bezoeker door een relatief grote overzichtstentoonstelling die gecureerd werd door Jhim Lamoree (freelance publicist) en José Teunissen (ArtEZ) en in zijn geheel ontworpen werd door Glamcult Studio; een Nederlands ontwerpbureau dat zich vorig jaar tevens boog over The Future of Fashion is Now in Museum Boijmans Van Beuningen.

Enfin, de titel Alles behalve kleren doet vermoeden dat de tentoonstelling mode begrijpt als iets dat niet zozeer over kleding gaat maar over… alles, het leven zelf. De focus ligt op eigenzinnige fotografen als Inez van Lamsweerde & Vinoodh Matadin, Paul Huf en Viviane Sassen die in dienst zijn of waren van eveneens eigenzinnige tijdschriften, die al lang geleden werden gezien als de boodschappers van een ‘lifestyle’. Fotoseries uit onder andere Avenue, BLEND en het eigen modeblad van de ontwerpers van de tentoonstelling Glamcult lijken het beeld van een vrijmoedig Nederland te willen bevestigen waarin de modefotografie een uitgebreide kans heeft gekregen om zich tot een autonome kunstvorm te ontwikkelen.

Een overheersend onderwerp binnen Alles behalve kleren is seksualiteit. Terwijl Paul Huf en Emmy Andriesse in de jaren vijftig en zestig onschuldige en uiterst geklede series schieten in de studio en op straat, experimenteert Hans Dukkers met licht erotische foto’s. In de jaren tachtig en negentig worden naakte (vrouwen)lichamen steeds explicieter in beeld gebracht. De serie Backseat London van Matthias Vriens-McGrath voor Dutch (#14, 1998) toont erotische overdaad; jonge en halfnaakte lichamen krioelen als insecten over elkaar heen op de achterbank van een auto. Kleding lijkt bijzaak.

Nederlandse modefotografen zijn niet vies van een beetje seks en dat lijkt sinds de millenniumwisseling alleen maar toe te nemen. Cornelie Tollens’ serie The Policeman voor Blvd. (mei 2001) is aanstootgevend en bijna pornografisch; gewillig poseren twee jonge meisjes naast een in een politiepak gehulde man. Van Lamsweerde & Matadin schieten ook dikwijls bloot, maar bewerken de foto’s na tot onconventionele eindproducten waarbij bijvoorbeeld de genitaliën weggeshopt zijn. De zeer actuele kwestie van de genderbender – is hij een man of vrouw? Is hij het allebei of geen van beiden? – krijgt ook binnen deze tentoonstelling een (sekseloos) gezicht.

Verrassend, maar achteraf bezien ook noodzakelijk is het afsluitende gedeelte Digitale democratie. GIFs van kunstenaars als Elza Jo en Sanja Marušic tonen de mogelijkheden van modefotografie na de digitale revolutie. Korte films zoals The Sound of COS (2014) van het duo Lernert & Sander voor modehuis COS kunnen anno 2015, in tegenstelling tot foto’s in papieren tijdschriften, talloze malen bekeken, geliked en gedeeld worden. Mode is vluchtig, meent Viviane Sassen in een video-interview halverwege de tentoonstelling, en tegenwoordig wellicht het best op de voet te volgen via internet en sociale media. Het is voor de fotografen uit de tentoonstelling een even verontrustende als geruststellende conclusie.

Alles behalve kleren
Museum Arnhem, Arnhem
13 juni – 13 september 2015