metropolis m

Smallenburg noemt het een Amerikaans iets, om de kunst zo groots, zo overweldigend mogelijk te maken. Europa ging en gaat er conceptueler mee om. Het resultaat daarvan is te zien in de hoofdzaal. Bij de ingang hangt een massieve boom van Zeger Reyers haaks over de reling van de trap naar de hoofdzaal. De letterlijke Free Floating Tree in het trappenhuis van de tentoonstellingszaal is het enige werk dat speciaal voor deze tentoonstelling is gemaakt. Doordat de boom is gekanteld wordt de groeikracht ervan ingeperkt, waarbij kunstmatig licht de boom in theorie ertoe moet verleiden alsnog een bepaalde kant op te groeien. De twee ventilatoren die onderaan de trap het riet van Marinus Boezem unisono doen wuiven geven het gevoel buiten de white cube te staan, des te meer omdat de naar beneden gedwarrelde blaadjes van de boom driftig in concentrische cirkels over de vloer zwermen.

De welbekende Wood Circle van Richard Long, wat werk op papier en maquettes van wederom Marinus Boezem maken het plaatje in de hoofdzaal af. Na een paar werken snapt iedereen het wel. Dit zijn de grondleggers en dit hebben ze gemaakt. Vanaf hier zijn er vrijwel enkel registraties te zien in de vorm van video of foto. Het keurig aangeharkte grindpad van Long op de bovenetage wil de tentoonstelling niet echt wat meer op gang brengen.

Het is serieus (en saai), waarbij de opeenstapeling van film op film na het zorgvuldig geconstrueerde tempo van de eerste zaal, de aandacht aanzienlijk doet verslappen. Het is vooral zaak zitvlees kweken en passief de visuele informatie tot je te nemen, in tegenstelling tot de dikwijls zo geroemde superieure ervaring van de land art, die enige mate van activiteit veronderstelt.

Land art is destijds ontstaan uit de drang naar meer en vooral naar anders. Maar echt breken met de kunstwereld bleek lastig en dus toonden kunstenaars zich al snel gevoelig voor kopers. Als handreiking naar het publiek toe werd besloten registraties te tonen in de vorm van voornamelijk film en fotografie. Slechts in enkele gevallen is de registratie integraal onderdeel van het werk, zoals bij Robert Smithson en later Guido van der Werve. Dit neemt niet weg dat deze tentoonstelling zich net aan de verkeerde kant van die handreiking bevindt. De nette opstelling en zorgvuldig uitgelichte werken benadrukken de beschaafdheid en discretie waarmee aan het einde van elke dag de gesneuvelde bladeren van Reyers boom worden opgeveegd.

Over het nut van een tentoonstelling die praktisch dezelfde functie als het boek vervult, namelijk zicht verschaffen op hetgeen wat zich letterlijk buiten afspeelt, kan worden getwist. Zeker is dat de naar binnen gedragen natuur van Marinus Boezem, Richard Long, en Zeger Reyers indrukwekkender blijft dan de vele registraties. Je zou kunnen zeggen dat de tentoonstelling er is voor degene die het boek niet heeft gelezen. Maar dan had er wat mij betreft wel iets grootser uitgepakt mogen worden, met name voor een eerste tentoonstelling over land art in Nederland.

Ik dacht, op weg naar Amersfoort, te gaan zien, proeven en ruiken. De rit naar de sun tunnels, wellicht, het knarsende zand tussen de tanden, de vage bordjes en de gps coördinaten. Ik had het allemaal gelezen in Smallenburgs boek. Meeslepend doet zij verslag van een road trip die haar naar verre oorden brengt in Amerika, Engeland en Nederland. Zij laat zien dat het de reis ernaartoe is, die de ervaring onvergetelijk maakt. Ik weet, het is een cliché, maar o zo waar. Een treinkaartje naar Amersfoort blijkt bij lange na niet zo avontuurlijk te zijn als een gehuurde auto waarvan de motor maar niet afkoelt in een zinderende woestijn.

Expeditie Land Art
Kunsthal KAdE, Amersfoort
19.9 t/m 3.1.2016

all foto’s courtesy Kunsthal KAdE, fotograaf Mike Bink