metropolis m

De paraplu, de kleerhanger, de manchet, de portemonnee. Het zijn de motieven uit Pure Positive Energy die in verschillende vormen weerkeren – ze worden tegenover elkaar gezet, of komen juist op een andere plek in de tentoonstelling pas weer terug. Aukje Koks herleidt de wereld met deze motieven tot vertrouwde taal. Of dat niet verveelt? Echt veelzeggend is het niet altijd.

Veelzeggend is alleen het juiste woord niet. Zeker is dat Koks welbespraakt is in de concepten die ze hanteert. Ze verdubbelt wat ze schildert in haar sculptuur, gebruikt elementen uit haar sculptuur in haar schilderwerk. Een geschilderde asperge zet ze af tegen gegutste asperges van hout. Een kleerhanger schildert ze, maar buigt ze ook uit ijzerdraad. Uit het linnen waarop ze schildert scheurt ze delen die ze vervolgens weer op het doek plakt. En of het dan nog een schilderij is? Binnen het kader van de andere werken zijn die grenzen tussen media onmisbaar, maar tegelijkertijd onbenullig geworden. De grensvervaging maakt haar werken juist visueel gelaagd – het is illusoir zoals ze spiegelt, verdubbelt en misleidt.

Maar ook illusoir is het juiste woord niet. Illustratief dan? Niet in de zin dat Koks’ werken zichzelf onmiddellijk verklaren. Eerder illustratief om haar talige opvatting van de objecten en betekenissen. De illustratie staat in dienst van de tekst, verheldert, verluchtigt. Koks volgt de logica van concepten en vertrekt vanuit de idee. Ze is een denker.

De tentoonstelling toont een overzicht van Koks werken vanaf 2009. Haar werk begon met de vraag of ze nog wel in schilderkunst gelooft. ‘Oubollig’ noemde ze het medium ooit, en juist om die reden greep ze het aan om de waarde ervan te onderzoeken. Die waarde wist ze te onderschrijven door haar in te zetten als drager van dat onderzoek en zich af te vragen hoe het origineel zich verhoudt tot de afgeleide. Haar werk heeft zich sindsdien consistent ontwikkeld. Nog altijd geen antwoord op de vraag gekregen, spelen dezelfde thema’s de hoofdrol.

Ergens halverwege de tentoonstelling staat Fictional idea of an offer table (2012). Een offertafel met daarop een verzameling betekenisvolle objecten. Een halve kokosnoot ligt naast een paneeltje waarop ze voorzichtig een vijg geschilderd heeft. Een vogelveer ligt naast een geschilderde variant. Haar concepten laat ze afwisselend de ruimte vullen door ze te materialiseren in sculptuur, en de ruimte innemen door het te tonen als representatie.

Maar uitsluitend conceptueel is Aukje Koks ook weer niet. Ze laat zich in haar werk sturen door een vormonderzoek. Ze gebruikt haar materiaal nauwkeurig. In Nel & Theo, portrait of grandparents (2012) plaatst ze op een lage sokkel aan elkaar genaaide bruine pantoffels, een voetenbankje en een portret van haar grootmoeder. Een denker is ze, maar daarom nog niet zakelijk. Een romantische denker misschien.

Koks blijkt een bescheiden, ingetogen kunstenaar uit de terughoudende kleuren (pastel en beige) die ze in al haar werken gebruikt en het voorzichtige materiaalgebruik. Ze keert in haar werk naar binnen en blijft met haar thematiek binnen de kaders van de kunstgeschiedenis. Het zijn geen grote gebaren die ze maakt, ze wordt in geen enkel opzicht ornamenteel. Alles is eraan gelegen om de hoofdzaken van de bijzaken te scheiden. Bescheidenheid is een deugd. Voor Koks geldt: vind de moed om antwoorden te vinden op steeds dezelfde vraag.

Julia Steenhuisen

is kunsthistoricus