harm van den dorpel, merch clouds, a poster, (inspired by a design by Laurel Schwulst), 2019 detail
‘Wil je meer? Consumeer!’ – in gesprek met Harm van den Dorpel over left gallery bij Stroom Den Haag
In Den Haag gaat Lena van Tijen in gesprek met curatoren Harm van den Dorpel en Lua Vollaard over left gallery, de tweede gast in het Our House, your Home programma waarbij internationale organisaties beschikking krijgen over de tentoonstellingsruimte van Stroom.
In de vorige editie stipte het Oekraïense Visual Culture Research Center met hun project Hybrid Peace, waarin à la Forensic Architecture bewijsmateriaal en kunst vervloeide, de veelzijdige fragiliteit aan van het begrip waarheid in Europese politieke context. Dit keer laten Van den Dorpel, Vollaard en mede-curator Emer Grant in rite of access zien welke plek digitale cultuur inneemt op het internet dat in hun ogen gekoloniseerd wordt door distributieplatforms zoals de app- en play store, een plek waar niks meer gratis is – als het dat ooit al is geweest.
Als maker is Harm van den Dorpel geïnteresseerd in hoe algoritmes de esthetische beslissingen van een kunstenaar kunnen (om)vormen. Dit resulteert in werk dat beschouwd kan worden als een product van een symbiose tussen mens en machine. left gallery, in 2015 opgezet door Van den Dorpel en zijn partner Paloma Rodríguez Carrington, is een online platform dat kunst van verschillende makers produceert en aanbied als downloadbare ‘objecten’ waaronder apps, screensavers en e-boeken.
Van den Dorpel: ‘Wij zijn begonnen toen ik gevraagd werd door het Museum voor Toegepaste Kunst in Wenen om daar een digitaal werk te lanceren. Dat werk werd in een editie uitgebracht die kunstmatig begrensd was; een begrenzing die vergelijkbaar is met het in oplages printen van een foto. Digitale bestanden kunnen natuurlijk vaak gekopieerd worden en hierdoor is de bepaling van de waarde ervan onduidelijk. Door het gebruik van blockchain-technologie kon dit werk zich verhouden tot de kunstmarkt. Heel verrassend bleek dat de editie van honderd eigenlijk heel goed verkocht. Toen dachten we: misschien moeten we dit vaker doen.’
Van den Dorpel: ‘left gallery is niet alleen ontstaan vanuit linksgeoriënteerde politieke overtuigingen maar slaat ook op “we left the gallery”, de verlaten galerie; we wilden weg uit de [fysieke] ruimte. Daarom is het nu wel grappig dat we juist weer hier zijn uitgenodigd bij om in een ruimte van Stroom wat te doen. Dit brengt natuurlijk de vraag met zich mee hoe wij ons daartoe verhouden, zeker omdat dit een door belastinggeld gefinancierd centrum is en wij een commerciële instelling zijn. Dit is allemaal heel interessant en niet onproblematisch.’
Bij Stroom beginnen de contouren van de tentoonstelling die vanaf 7 september te zien zal zijn zich af te tekenen: vier langgerekte tafels met gifgroene tafelbladen, twee aan twee in elkaars verlengde met loopruimte ertussen en desktopcomputers aan hun uiteindes, LED schermen leunend tegen de muur en een pilaar, crepetape-markeringen voor waar straks een prent komt te hangen, een foto in een lichtbak van een wolk die zijn schaduw werpt op een gridachtig weilandenlandschap. Eén van de twee etalageramen die de ruimte sieren is bijna volledig geel gekleurd op een uitsparing na: een vierkant vanaf een hoek gezien dat, wanneer het van buitenaf bekeken wordt, opgevuld raakt door het groen van één van de tafels en zodoende het logo van left gallery emuleert.
[blockquote]left gallery is een echte galerie, je moet een aankoop doen om van een kunstwerk te kunnen genieten en het platform blijven financieren als je het in stand wil houden
Op de schermen en computers zullen tijden de tentoonstelling werken te zien zijn, tenminste als er genoeg (crypto)currency in omloop is om de boel draaiende te houden. left gallery is een echte galerie, je moet een aankoop doen om van een kunstwerk te kunnen genieten en het platform blijven financieren als je het in stand wil houden. In dit opzicht is rite of access zowel een handelsgerichte als sociale exercitie; gun je andere bezoekers dezelfde ervaring als jezelf?
Van Den Dorpel: ‘Wij geven werken niet weg en verstrekken niets gratis zoals YouTube en sociale media pretenderen te doen. Dit is zeker vanuit een net-art achtergrond vrij provocerend. Veel mensen hebben nog de utopische gedachte dat het internet een gratis medium is voor iedereen waar alles altijd beschikbaar is. Ondertussen weten wij dat er altijd iemand betaalt, en dat niks gratis is. Mensen verliezen aan obscene kapitalistische structuren waaruit het internet bestaat. En dan vooral hun privacy. Dus we zijn heel duidelijk: mensen moeten betalen. Als niemand iets koopt op de website of als niemand participeert op de sociale media van left gallery dan neemt het credit af en dan gaat de tentoonstelling uit.’
Hoe groter de aankoop hoe langer de tentoonstelling ‘aan’ gaat
Van den Dorpel leidt mij naar het scherm dat tegen een pilaar aanleunt. Wat erop te zien is doet denken aan het overzicht van de AEX-koers of de begin- en aankomsttijden op Schiphol. Hierop staat een overzicht van de meest recente aankopen in de galerie. Wanneer er geen credit is, en de tentoonstelling zich dus tijdelijk achter een ‘paywall’ bevindt, komt op het scherm een tikkend klokje te staan.
Tijdens je bezoek aan Stroom kan je meeliften op de aanwinst van iemand anders. Een inschrijving op de maillijst van left gallery zorgt ervoor dat de tentoonstelling een half uur te bezichtigen is. Wil je meer? Consumeer! Hoe groter de aankoop hoe langer de tentoonstelling ‘aan’ gaat. De koopziekte die dit concept onderstreept wordt bij Stroom nog harder aangezet door de door Laurel Schwulst ontworpen inrichting– een directe referentie naar de ‘stores’ van het mediaconglomeraat dat gekenmerkt wordt door een aangevreten vrucht.
In tegenstelling tot Apple die alleen maar suggereert het paradijs verlaten te hebben zodat het meer producten kan verkopen mystificeert de ‘showroom’ van left gallery technologie niet. De tentoonstelling bij Stroom is bedoeld voor net-art ‘windowshoppers’ die eerst een proefrit met een kunstwerk willen maken voordat zij het aanschaffen.
De referentie naar de winkelketen, en wat het verafgodt, ontkracht zowel de fabel van het artistieke genie als de mythe van de ondoorgrondelijk black box van de computer. left gallery is (geen van) beide. In rite of access versmelten online en offline, virtueel en fysiek, data en materie. Althans, voor diegenen onder ons die nog steeds geloofden dat zij gescheiden waren.
left gallery, Stroom Den Haag, t/m 20.20.2019, meer info hier
Lena van Tijen
is schrijver