metropolis m

Op de veranda van het Lakshman Kadirgamar Institute of International Relations and Strategic Studies in Colombo, Sri Lanka, staat een verzameling boeken in glazen vitrines. Bullet Book en War Text (beide 2014) van Kingsley Gunatillake hebben een gehavende esthetiek. Lege kogelhulzen en bomscherven maken van de boeken een begraafplaats. Deze werken worden omgeven door andere boeksculpturen, zoals die van autodidact Banoo Batliboi, die pagina’s zo omvouwt dat er topografische vormen ontstaan, en het werk van de Chinese kunstenaar Deng Yifu die vormen uit boeken snijdt die verwijzen naar diplomatie, kapitaal en oorlog.

Deze derde editie van de Colombo Art Biennale heeft als thema Making History. Werk van ruim vijftig lokale en internationale kunstenaars is samengebracht op verschillende locaties door de stad. De tiendaagse biënnale is opgericht door de galeriehouder Annoushka Hempel en archeoloog Jagath Weerasinghe. Het curatorenteam bestaat uit de in Doha en Delhi woonachtige curator Amit Kumar Jain, de Sri Lankese kunstenaar en docent Chandraguptha Thenuwara (tevens bedenker van het concept ‘barrelism’ als satire op staatsracisme en militair geweld), kunstenaar en festivalorganisator Neil Butler en theatermaker en acteur Ruhanie Perera (die een discursief en live-kunstprogramma organiseerde voor de biënnale).

De eerste editie van de biënnale (2009) werd gehouden terwijl het land was verwikkeld in een burgeroorlog. De huidige editie reflecteert met een aantal werken op het onberekenbare naoorlogse leven. Zo wordt stilgestaan bij persoonlijke archieven (Liz Fernando, Anoli Perera), nieuwe stedelijke ontwikkelingen, ongelijkheid en gedwongen migratiestromen (Chinthaka Thenuwara, Bandu Manamperi en Pradeep Thalawatta). Ook wordt door middel van fictie het verleden herdacht en betwist (Layla Gonaduwa en Jesper Nordhal).

De hoofdlocatie van de biënnale is de begane grond van JDA Perera Gallery, waar het werk van Pala Pothiya te zien is. In zijn werk transformeert hij landkaarten tot een allegorische intrige op het etno-religieuze conflict tussen de Sinhalese- en Tamilgemeenschappen van Sri Lanka. Centraal staat hierbij deenorme metalen sculptuur History Maker (2014), waarmee scherpe kritiek wordt geleverd op de mannelijke dominantie binnen de staatsvorming en de geschiedschrijving.

In een warenhuis elders in de stad reflecteert Rakhi Peswani op de koloniale achtergrond van koffie en katoen met de textielinstallatie inside the melancholic object (an elegy for a migrant worker) (2012). Aangrenzend is de sculptuur Spine (2010) te zien, van Sunil Sigdel. Honderden aan elkaar geregen werkhandschoenen portretteren de acute migratiestoom die tot stand kwam door het langdurige conflict tussen de maoïstische strijders en de Nepalese overheid.

Ook te zien op de biënnale is de monografische tentoonstelling Rosemarie Trockel in het Economic History Museum van Sri Lanka (georganiseerd door het IFA en het Goethe instituut). Er wordt een selectie getoond van het werk van Trockel, grotendeels uit de jaren negentig. Verder is er het interdisciplinaire kunstfestival Colomoboscope 2014 en de reizende groepstentoonstelling Homelands, a 21st Century Story of Home, Away and All the Places In Between, samengesteld door curator Latika Gupta, met werk uit de collectie van de British Council Collection.

In de Red Dot Gallery zijn een tekeningententoonstelling en een publicatie te zien, het resultaat van een fascinerend driejarige samenwerkingsproject Sethu Samudram (onder leiding van Weerashinghe en Anoli Perera) tussen leden van Theertha en het onafhankelijke kunstplatform annex residentieprogramma 1 Shanti Road in Bengaluru, India (onder leiding van Suresh Jayram). De hieruit resulterende tekeningen werken door op het verhaal over een mythische brug over de Indische Oceaan die de twee ‘zuidelijke’ landen zou verbinden. Zo wordt een divers beeld geschetst van geopolitieke spanningen, vroege handelsverdragen en archeologische vondsten.

Hoewel de biënnale draait om het thema geschiedenis, ziet zij grotendeels af van het gebruik van historisch materiaal als zodanig. Slechts een paar dagen voor de opening, en weg van alle drukte in Colombo, werd The Sri Lanka Archive of Contemporary Art, Architecture and Design geopend in Jaffna, in het Noorden van Sri Lanka. Geïnitieerd door de onafhankelijke curator en uitgever Sharmini Pereira en zijn team, is het openbaar toegankelijke, meertalige platform een onderzoek gestart over het lokale en regionale modernisme en documenteert de visuele cultuur van Sri Lanka.

Terwijl de Colombo Art Biennale voet aan de grond probeert te krijgen binnen het internationale biënnalewezen, moet zij, om relevant te blijven voor een bredere culturele gemeenschap, zich toch meer engageren met de esthetische praktijk in het nog altijd versplinterde land.

Terwijl ik het eiland verlaat moet ik steeds denken aan het gedicht van de in Sri Lanka geboren Canadese schrijver en dichter Michael Ondaatje. Het gedicht gaat over de steltenloper, voorzichtig probeert hij een balans te houden terwijl hij de drassige gronden van de geschiedenis bewandelt. Grond waarop het heden wordt geconfronteerd met het verleden.

Straw Figures/on bamboo scaffolds/to advertise a family/of stilt-walkers/Men twenty feet high/walking over fields/crossing the thin road/with their minimal arms/and “lying legs”//A dance of tall men/with the movement of prehistoric birds

in practice before they alight/[…] (citaat uit To Anuradhapura, uit de collectie Handwriting: Poems, Michael Ondaatje, Vintage, 1998)