metropolis m

Van alle markten thuis
Xu Zhen richt bedrijf op

Xu Zhen, een van China’s bekendste kritische kunstenaars van de afgelopen jaren, heeft besloten zijn eigen kunstenaarspraktijk te laten opgaan in het artistieke productiebedrijf MadeIn. Op uitnodiging van METROPOLIS M vloog Huang Du naar Shanghai om met Xu Zhen te praten over zijn motieven.

Het geheel heeft de uitstraling van een groepstentoonstelling, wat het volgens de verantwoordelijk Chinese kunstenaar Xu Zhen ook is. De reizende tentoonstelling Seeing one’s own eyes is de eerste van het door hem opgerichte bedrijf MadeIn, een collectief dat zich wil manifesteren als een echte multinational. MadeIn moet uitgroeien tot een merk dat zich niet meer laat vastzetten in een persoonlijke, zelfs niet een nationale identiteit. Het is een wereldspeler, zoals dat direct al wordt aangekondigd in de eerste tentoonstelling, die sinds september 2009 bezig is aan een wereldtournee die haar deze zomer naar de Ikon Gallery in Birmingham brengt (na al eerder in S.M.A.K. te zijn geweest).

In de presentatie staat het Midden-Oosten centraal. Via een grote biljarttafel wordt het voorgesteld als een speelveld van de supermachten. Her en der op het groene laken liggen kleine puinhopen, die vernietigde dorpen in Irak en Palestina verbeelden. De biljartballen rollen eroverheen. In de werken eromheen wordt op uiteenlopende wijze ingegaan op het Midden-Oostenconflict. Zoals in de perfecte cirkel van schoenneuzen van legerschoenen, die zogenaamd door soldaten zijn achtergelaten; een groot kamerbreed tapijt van puin dat letterlijk ademt; een stad van omgekeerde glazen, met daarin oplichtende afbeeldingen van explosies. Aan de muren hangen onder veel meer schilderijen die het midden houden tussen Arabische kaligrafie en de drip paintings van Jackson Pollock.

Huang Du

Om maar meteen met de deur in huis vallen: waarom een tentoonstelling gemaakt over het Midden-Oosten?

Xu Zhen

‘Het “Midden-Oosten” is een etiket dat verwijst naar een soort exotische identiteit. Tot voor kort werd China altijd als iets exotisch beschouwd. Nu wil ik die rollen omdraaien en andere mensen exotisch maken, om zo ook je eigen rol als kunstenaar te veranderen. Ik vroeg me al vaker af of Chinese kunst niet in een andere context te presenteren valt, buiten het label “Chinees”, dat ze meestal opgeprikt krijgt. Als we iets tonen dat geen indicatie geeft van de nationaliteit, hoe kijkt men er dan naar? Ik meen dat we juist nu daar naar op zoek moeten gaan, dat de tijd er rijp voor is. De tentoonstelling over het Midden-Oosten is voor mij een spel. Het slaat terug op het huidige kunstsysteem.’

Huang Du

Je hebt onlangs je identiteit als kunstenaar opgegeven en een bedrijf opgericht met de naam MadeIn. Waarom heb je hiertoe besloten?

Xu Zhen

‘Het runnen van een bedrijf geeft meer mogelijkheden dan een individuele kunstenaarspraktijk. Je kunt bijvoorbeeld activiteiten ontwikkelen waarbij iets wordt gemaakt in een collectief proces, of je kunt iets “in opdracht” maken. Als naam bedachten we MadeIn, zoals in “Made in China”. Het heeft ons veel tijd gekost om de juiste Chinese naam erbij te kiezen. Uiteindelijk hebben we voor ‘Mei Ding’ gekozen, wat betekent “zonder einde, zonder grenzen”. Het staat symbool voor het proces van voortdurende ontwikkeling waar het bedrijf inzit.’

Huang Du

Waar komt dit idee vandaan?

Xu Zhen

‘Ik speelde in mijn kunst al langere tijd met verschillende posities en identiteiten. Daarnaast ben ik nogal verveeld geraakt door mijn eigen werk. Aan het begin van 2009 dacht ik voor eerst na over het opgeven van mijn persoonlijke identiteit, om afstand te nemen van de gangbare, artistieke benaderingen uit het verleden. Ik mijmerde over een ander creatief systeem, meer multifunctioneel waarin artistieke creatie, kunstprojecten en het maken van tentoonstellingen samen zouden kunnen komen. Na een half jaar besloot ik dat het opgeven van mijn eigen identiteit de beste manier zou zijn. Ik zal als manager, curator en art director mijn bijdrage leveren aan alle kunstwerken die onder de naam van het bedrijf zullen worden gemaakt.’

Huang Du

Moet de individuele kunstenaar die met jou samenwerkt ook zijn persoonlijke identiteit opgeven?

Xu Zhen

‘Niemand verliest zijn of haar identiteit. Dat kan ook niet, maar we stellen in het bedrijf wel het merk centraal. Als in de designwereld een opdrachtgever het werk van een andere ontwerper wil kopen bijvoorbeeld, speelt er de kwestie van het intellectueel eigendom, waar op zeen zakelijke manier mee omgegaan wordt. In de kunstwereld gaat het bij dergelijk kopieergedrag vaak alleen over het ter discussie stellen van de identiteit van de kunstenaar en de originaliteit van het kunstwerk. Voor ons in MadeIn is de productie het grondbeginsel. Afhankelijk van de verschillende partners waar we mee te maken hebben ontwikkelen we verschillende soorten van samenwerking We hopen dat ons merk iets anders op zal leveren dan de kunstwerken van een individuele kunstenaar.’

Huang Du

Wat is nu het belangrijkste idee achter MadeIn? Wil je de positie van de hedendaagse Chinese kunst ter discussie stellen? Het systeem van productie en distributie?

Xu Zhen

‘Als baas en artdirector van het bedrijf vind ik het belangrijk dat we ons onderscheiden en daarbij ondervraag ik het kunstsysteem. Vrienden vergeleken mijn initiatief onlangs met Andy Warhol’s Factory en het bedrijf van de Japanse kunstenaar Takashi Murakami. Maar ik vind dat er een groot verschil bestaat. Wij mogen dan inzetten op het voeren van een merk, maar hoe dat wordt uitgewerkt is anders dan deze vroeger voorbeelden. Wij zullen ons manifesteren met heel verschillende projecten en ons van project tot project verder moeten ontwikkelen.’

Huang Du

Voortgaand op de productie en distributie van kunst, heeft het huidige systeem een probleem?

Xu Zhen

‘Ik had het recentelijk nog met vrienden over deze vraag. Ik vroeg aan hen of mensen nu geïnteresseerd zijn in kunst of in de kunstwereld. Ik ben er zeker van dat veel mensen geen duidelijk antwoord hebben op deze vraag omdat ze het idee hebben dat het een onlosmakelijk is verbonden met het ander. Wat ik daarom als manager en art director wil doen is zelf een omgeving creëren waarin kunst gepresenteerd wordt. Veel mensen in de kunstwereld, onder wie ook ikzelf, waren erg in de weer met de kunstgeschiedenis, maar de context van een bedrijf is anders. De logica van het bedrijf luidt simpel dat “het bedrijf er is voor het merk, en het merk er is voor iedereen”. Een bedrijf opereert efficiënter en heeft meer mogelijkheden om te reageren op verzoeken uit de markt.’

Huang Du

Hoe houd je het evenwicht tussen het experimentele en het commerciële aspect van kunst?

Xu Zhen

‘Dat is erg gemakkelijk omdat ik voor het bedrijf een aparte productielijn inricht. Zelfs een academisch werkje kan daar geproduceerd worden. Alle series werken die ons bedrijf produceert worden geacht een eigen markt te bedienen, en worden uiteindelijk geveild. Als je dat als individuele kunstenaar doet neem je geen positie in, maar voor een bedrijf gaat het over het zoeken naar aansluiting bij de esthetiek van de bourgeoisie, wat op zichzelf als een concept gezien kan worden.’

Huang Du

Op grond waarvan kies je de kunstenaars uit om mee samen te werken?

Xu Zhen

‘Wij doen de kunstenaars een inhoudelijk verzoek en daar gaan ze aan werken. Het maakt vervolgens niet uit of dit Yang Fudong betreft of Liu Wei, of wie dan ook. We leggen de nadruk op het samenwerkingsverband. Het zal voor de kunstenaars een nieuwe vorm van samenwerken zijn, maar ik denk dat ze er heel blij mee zullen zijn. We nemen ook projecten van kunstenaars over, waar ik de rechten voor betaal, waarna we het eventueel bewerken. Ik zie dat als een nieuwe en zeer rijke manier van samenwerken.’

Huang Du

Wat verwacht je ervan?

Xu Zhen

‘We zijn pas drie maanden geleden begonnen, maar ik vind dat het goed gaat, beter dan toen ik nog als individuele kunstenaar opereerde. We zijn zelfstandig bezig iets op te bouwen, in plaats van enkel als individu het bestaande kunstsysteem te bedienen. Ik verwacht er zeker nog vier of vijf jaar mee bezig te zijn.’

Huang Du is curator en momenteel werkzaam voor het Today Art Museum in Peking

Huang Du is curator en momenteel werkzaam voor het Today Art Museum in Peking

MadeIn

MadeIn

Seeing One’s Own EyesIkon Gallery, Birmingham

Seeing One’s Own EyesIkon Gallery, Birmingham

26 mei t/m 11 juli 2010

26 mei t/m 11 juli 2010

Vertaald uit het Chinees door Wang Yun, en vertaald uit het Engels door de redactie

Vertaald uit het Chinees door Wang Yun, en vertaald uit het Engels door de redactie

Huang Du

Recente artikelen