metropolis m

Dat Nederland altijd een sterke identificatie heeft gehad met de loser en de underdog was al langer bekend. Sinds het begin van de economische crisis lijkt het echter alsof de hele westerse wereld bevangen is door een minderwaardigheidscomplex van formaat. Overal in het Westen steken apocalyptische scenario’s de kop op. Of het nu om het milieu, de politiek, economie of cultuur gaat, bijna elke dag wordt er wel weer een ander debacle aangekaart.

De alomtegenwoordige fixatie op falen heeft vanzelfsprekend ook zijn weerslag op kunst. Mislukkingen van allerlei soort volgden elkaar in de afgelopen jaren in tentoonstellingen in snel tempo op. Vooral op de grote biënnales heeft het kunstkijken zich ontwikkeld tot een bijzondere vorm van ramptoerisme. En masse wordt het publiek van hongersnood naar olieramp (documenta 12), van drugspand naar kerkhof (5. Berlin Biennale) en van gevangenis naar milieuramp (Manifesta 8) gevoerd.

Aanvankelijk gebeurde dat nog vanuit een zeker waakzaam idealisme, met geheven vingertje, in de hoop dat kunst de wereld zou redden van de grote neoliberale vergissing en de verwoestende uitwerking ervan op de maatschappij. Intussen buigt de kritiek steeds vaker op de kunst zelf terug. Op de laatste Manifesta, die zoals het een hedendaagse biënnale betaamt bol stond van sociaalmaatschappelijke treurnis, toonde kunst zelf zich de grootste mislukking van allemaal. In meerdere werken werd door kunstenaars de spot gedreven met de pretentie van de kunstenaar c.q. de curator ook maar iets in de wereld te vertellen te hebben.

Deze zelfkritische kunst maakte niet alleen duidelijk dat kunst ondanks alle goede bedoelingen er in de afgelopen jaren niet in is geslaagd iets aan de maatschappij te veranderen, sterker, dat ze bezig is geweest haar publiek, zelfs de kunstwereld zelf, van zich te vervreemden.

LEES VERDER IN METROPOLIS M NR 2 – 2011
Nu in de webwinkel