Uniek bezoek van Paus aan Biënnale van Venetië
Paus Franciscus bezocht afgelopen zondag het Vaticaans Paviljoen op de Biënnale van Venetië, als eerste paus ooit.
Afgelopen zondag bezocht Paus Franciscus als eerste paus de Biënnale van Venetië. Hij verzorgde een mis op het San Marcoplein maar was er vooral voor een bezoek aan de vrouwengevangenis, dat deze biënnale naar wens van het Vaticaan de locatie vormt voor het Vaticaanse paviljoen, ook wel het paviljoen van de Heilige Stoel genoemd. Op de binnenplaats ontmoette hij gevangenen en kunstenaars en ging één voor één in gesprek met ze.
Het bezoek, zo schrijven de Italiaanse media, is een bewijs van Franciscus’ geloof in de kracht van kunst om te verheffen en te verenigen door hoop en solidariteit te geven aan de meest gemarginaliseerden in de samenleving. Terwijl sommige gevangenen tijdens de ontmoeting met de paus moesten huilen, spoorde Franciscus hen aan om hun tijd in de gevangenis te gebruiken als een kans voor een ‘morele en materiële wedergeboorte’. Hij zei: ‘Paradoxaal genoeg kan een verblijf in de gevangenis het begin zijn van iets nieuws, door de herontdekking van de onvermoede schoonheid in ons en in anderen, zoals gesymboliseerd door het artistieke evenement dat u organiseert en het project waaraan u actief bijdraagt.’
Franciscus ontmoette de kunstenaars van de Biënnale in de gevangeniskapel, die gedurende de biënnale is versierd met een installatie van de Braziliaanse beeldend kunstenaar Sonia Gomes van hangende elementen die bedoeld zijn om de blik van de kijker omhoog te trekken. Franciscus drong er bij de kunstenaars op aan om het thema van de Biënnale dit jaar Foreigners Everywhere te omarmen, om solidariteit te tonen met iedereen in de marge.
De tentoonstelling van het Vaticaan heeft van de gevangenis van Giudecca, een voormalig klooster voor prostituees, een van de populairste extra muros attracties van de Biënnale van dit jaar gemaakt, ook al moeten bezoekers van tevoren reserveren en door een veiligheidscontrole.
De gevel van de gevangenis wordt opgesierd door Maurizio Cattelans muurschildering van twee gigantische vuile voeten, een werk dat doet denken aan de vuile voeten van Caravaggio of de voeten die Franciscus elk jaar wast in een ritueel op Witte Donderdag dat hij routinematig uitvoert bij gevangenen. De tentoonstelling bevat ook een korte film met de gevangenen en Zoe Saldana in de hoofdrol en prenten in de koffieshop van de voormalige katholieke non en Amerikaanse sociaal activiste Corita Kent.
De Paus vestigde ook aandacht op de klimaatverandering die Venetië zozeer treft. ‘Venetië is één met het water waarop het ligt’, zei hij. ‘Zonder de zorg en bescherming van deze natuurlijke omgeving zou het zelfs kunnen ophouden te bestaan.’
De katholieke patriarch van Venetië, aartsbisschop Francesco Moraglia, zei dat het bezoek van Franciscus – de eerste van een paus aan de Biënnale – een welkome opsteker was, vooral voor de vrouwen van de gevangenis op Giudecca die ook deelnamen aan de tentoonstelling als rondleiders en als hoofdrolspelers in sommige kunstwerken.
Hij erkende in een vraaggesprek met de pers dat Venetië door de eeuwen heen een lange, gecompliceerde haat-liefdeverhouding heeft gehad met het pausdom, ondanks het centrale belang van Venetië voor het christendom. De relikwieën van Marcus – de belangrijkste assistent van Petrus, de eerste paus – worden hier bewaard in de basiliek, een van de belangrijkste en spectaculairste in het christendom. Verschillende pausen zijn afkomstig uit Venetië – alleen al in de afgelopen eeuw werden drie pausen gekozen nadat ze patriarchen van Venetië waren. En Venetië was gastheer van het laatste conclaaf dat buiten het Vaticaan werd gehouden: de stemming van 1799-1800 waarbij paus Paulus VII werd gekozen.
Historisch lag de relatie Rome en Venetië gecompliceerd. Eeuwen terug vaardigden Pausen in Rome interdicten uit tegen Venetië, waar eigen Pausen het Romeinse kerkelijke gezag bestreden
Maar eeuwen daarvoor waren de betrekkingen tussen de onafhankelijke Venetiaanse Republiek en de pauselijke staten allesbehalve hartelijk, omdat de twee partijen met elkaar in de clinch lagen over de controle over de kerk. Pausen in Rome vaardigden interdicten uit tegen Venetië die in wezen het hele grondgebied excommuniceerden. Venetië liet zijn spierballen zien door hele religieuze ordes te verbannen, waaronder Franciscus’ eigen Jezuïeten.
“Het is een geschiedenis van contrasten omdat ze zoveel eeuwen lang twee concurrenten waren,” zegt Giovanni Maria Vian, een kerkhistoricus en gepensioneerd redacteur van de Vaticaanse krant L’Osservatore Romano wiens familie uit Venetië komt. “Het pausdom wilde alles controleren en Venetië bewaakte angstvallig zijn onafhankelijkheid.”
Moraglia zei dat die roerige geschiedenis al lang voorbij is en dat Venetië Franciscus met open armen en dankbaarheid ontvangt, in overeenstemming met haar geschiedenis als brug tussen culturen.
Bron AP
