Censor esthetiek
Jan Dirk van der Burg presenteert de Iraanse editie van de NRC.
Censorship Daily heet het boek van Jan Dirk van der Burg, dat hij onlangs in eigen beheer uitgaf. Het toont voorbeelden van de censuur die de journalist Thomas Erbrink dag in dag uit in zijn eigen brievenbus in Teheran aantrof, in zijn eigen krant NRC Handelsblad, nadat de plaatselijke afdeling van de censuur de krant gekuist had en alle politieke dan wel zedelijke onwelvalligheden met indrukwekkend blauw tape eruit had gefilterd.
Kun je iets vertellen over de ontstaansgeschiedenis van deze publicatie?
Ik heb een vriend wonen in Teheran en die is geabonneerd op NRC Handelsblad. Elke keer dag krijgt de krant in een keurig celofaantje. Toen ik er een keer op bezoek was las ik zo’n krant en toen viel het mij op dat ik niet de eerste lezer van de krant bleek te zijn. Over sommige foto’s zaten blauwe stickers. Dat fascineerde mij meteen. Ik zag de ambachtelijke knutselpartijen op de censuurafdeling van de Iraanse posterijen al voor mij. Wat een werk moet dat zijn! Alles gebeurt handmatig.
Hoe ben je aan het materiaal gekomen?
Het materiaal is het resultaat van een paar jaar de oud-papierbak van mijn vriend in Teheran legen. Ik heb mij beperkt tot de voorbeelden in zijn krant.
Gebeurt dit alleen in Iran? Ik dacht dat er ook wel in andere Islamitische landen sprake is van deze vorm van censuur?
Daar heb ik geen onderzoek naar gedaan, dat lijkt mij wel aannemelijk.
Waarom blauw tape?
Dat is het materiaal dat de censuurdienst gebruikte voor de krant van mijn vriend. In de kiosken in Teheran zie je ook gekras met een markerstift of witte stickers. Maar voor de continuïteit in de serie heb ik gekozen voor de blauwe stickers. En esthetisch gezien kwam mij dat ook van pas. Het is kwaliteitsmateriaal, het is met geen mogelijkheid van de krant te peuteren.
In de inleiding vertel je dat de censuur is opgehouden en de krant weer normaal bezorgd wordt. Toch breng je het nu uit. Waarom?
De post van mijn vriend wordt niet meer gecensureerd, ik vond het een mooi moment om dan het ‘verzamelde werk’ van de censuurambtenaren uit te brengen.
Weet je iets over de reden van het ophouden van de censuur?
Ik kan het niet met zekerheid zeggen, maar het schijnen studenten theologie te zijn die dat als corvee een paar maanden doen. Wellicht is mijn vriend van de censuurlijst afgehaald of dat de censuurwerkzaamheden zich meer richten op het filteren van het internet.
Kun je iets zeggen over hoe dit project past bij je overige werk?
Dit is het eerste project waarbij eigen fotografie geen rol speelt, maar het zal zeker niet de laatste keer zijn.
Jan Dirk van der Burg
Censorship Daily: Netherlands-Iran
In een ontwerp van Cobbenhagen Hendriksen
ISBN 9789081760713
www.censorshipdaily.com
www.jandirk.com
Er is ook een tentoonstelling: Censorship Daily
Pop-Up Press Museum
Gabriel Metsustraat 2-6
Amsterdam.
28 september – 30 december 2012.
Dinsdag – zondag – 11.00/18.00
Domeniek Ruyters
is hoofdredacteur van Metropolis M
