Art Zuid initieert een nieuw programma in de Kunstkapel aan de Zuidas: Art Chapel
De kunstenaars van galeries in Nederland krijgen er expositiemogelijkheden bij. Afgelopen weekend opende het nieuwe initiatief Nieuw Amsterdams Peil in de Jordaan waar zes galeries de krachten bundelden en een tentoonstelling organiseerden met elkaars kunstenaars. Met de komst van Art Chapel in Zuid komt daar nu een volgende mogelijkheid bij.
Art Chapel, qua naam inspelend op het internationale karakter van de Zuidas, is een initiatief van Stichting Art Zuid (bekend van de beeldenroutes) en Gemeente Amsterdam. Stichting Art Zuid verhuisde in mei 2016 van hun kantoor aan de Keizersgracht naar het voormalige Sint-Nicolaasklooster, gelegen naast de gelijknamige kapel in het Beatrixpark. Op de website van Art Zuid lees ik dat de stichting vanwege haar ‘verbondenheid met dit deel van de stad en een trackrecord op het organiseren van kunstmanifestaties’ gevraagd is door gemeente Amsterdam Zuidas om de programmering van de kapel in 2017 op zich te nemen. Art Zuid benaderde Maarten Bertheux, voormalig conservator van het Stedelijk Museum Amsterdam (1989 – 2006) en curator van de beeldententoonstelling Art Zuid 2015 (samen met Rudi Fuchs), om de artistieke leiding op zich te nemen.
Voor het programma vrijdag 20 januari 2017 aanvangt met de tentoonstelling Zoals jij en ik, tref ik Maarten Bertheux en zijn dochter Vera Bertheux (Projectmanager Art Chapel) in Art Chapel, gelegen in de prachtige omgeving van het Beatrixpark, voor een gesprek over de profilering van Art Chapel en hun opkomende tentoonstelling.
Het programma van Art Chapel wordt gevormd door vijf thematische groepstentoonstellingen per jaar, waarbij voornamelijk wordt samengewerkt met kunstenaars uit het bestand van toonaangevende galerieën in Nederland. Zo presenteert de eerste tentoonstelling die zich handelt om het kijken naar ‘de ander’ (groeps)portretten van Esiri Erheriene-Essi (Ron Mandos), Folkert de Jong (Fons Welters), Natasja Kensmil (Andriesse Eyck), Meiro Koizumi (Annet Gelink), Eva Räder (Gabriel Rolt), Charlotte Schleiffert (Galerie Akinci) en Julia Winter (Ron Lang Art). Maar, benadrukt Maarten Bertheux, deze benadering is niet leidend. Zo zullen in komende tentoonstellingen ook enkele kunstenaars getoond worden die nog niet aangesloten zijn bij een galerie. Het gaat Art Chapel vooral om het bieden van een podium.
In het persbericht schrijft Bertheux: ‘De kwaliteit van het aanbod in de Nederlandse kunstwereld is hoog. Met thematische groepstentoonstellingen zet ik me in voor een meer frequent en afwisselend overzicht’. Vanuit diverse gesprekken met kunstenaars zag hij dat er behoefte was aan meer expositiemogelijkheden in Amsterdam. ‘Een kunstenaar bij een galerie moet vaak anderhalf tot twee jaar moet wachten op zijn of haar volgende tentoonstelling. Bovendien heeft de ene kunstenaar meer mogelijkheden tot museale presentaties dan de andere. Art Chapel geeft aandacht aan datgene wat er bij de galeries gebeurt en biedt een extra platform voor het tonen van actueel werk – en dat is nodig nu musea zich steeds meer toeleggen op solotentoonstellingen en blockbusters.’
Wanneer ik doorvraag naar de hechte relatie tussen de galeries en Art Chapel benadrukt Bertheux dat hij in eerste instantie contact legt met de kunstenaars, niet met de galeries. Door atelierbezoeken selecteert hij samen met dochter Vera op basis van de kwaliteit van het werk en persoonlijke smaak de kunstenaars voor de thematische groepstentoonstellingen: ‘Ik probeer het beste van het beste te zoeken, dat doet iedereen. Dat hoeft voor mij niet altijd established of gevestigde namen of werk te zijn. Het gaat erom dat ik het werk goed vind.’
De openingstentoonstelling Zoals jij en ik laat zien dat dit een gevarieerde groep kunstenaars kan zijn. Er is werk van een jongere generatie, kleurrijke mixed media schilderijen van Esiri Erheriene-Essi en Eva Räder, naast meer gevestigd werk van Folkert de Jong en Meiro Koizumi. De Jong toont er zijn bekende apocalyptische sculpturen, terwijl Koizumi zijn videodubbelportret Portrait of a Young Samurai uit 2009 toont. De werken passen op zeer verschillende wijzen bij het thema van de tentoonstelling. Zo verwijst het openingsbeeld Paraguay van Eva Räder expliciet naar de ‘exotische ander’ en diens traditie in de kunstgeschiedenis, terwijl het werk van Esiri Erheriene-Essi zich focust op de tegenstelling tussen blank en zwart. In het werk Keep Your Eyes Peeled (2016) speelt ze met de stereotiepe beeldcultuur van blackness; met verwijzingen naar onder anderen Beyoncé en Black Lives Matter. De gelaagde werken van Julia Winter lijken op snapshots, maar zijn geschilderd. Ze tonen dat moment, waar we vluchtig een gezicht zien passeren, maar het niet kunnen grijpen. De thematische aanpak van Bertheux is breed te noemen. Hij wil een show niet te veel vast leggen. Het gaat niet zozeer om portretten an sich, vertelt hij, maar om hoe we naar elkaar kijken. De eerste tentoonstelling van Art Chapel snijdt daarmee een universeel, maar tegelijk ook actueel thema aan.
Bertheux benadrukt het belang van het vinden van een goede balans in een groepstentoonstelling als deze. ‘Elke kunstenaar moet ongeveer gelijk tot zijn recht komen’. De ruimte komt hier volgens hem overigens goed bij van pas. Door de ronde vorm van de kapel is de tentoonstellingsruimte uiterst democratisch, aldus Bertheux. De tentoonstellingsruimte is alleen al voor de architectuur een bezoekje waard. Ze bevindt zich op de bovenste etage in de Sint-Nicolaaskapel, een karakteristiek gebouw van architect Lau Peters, dat hij in 1957 ontwierp. Het is een grote ronde ruimte, met een diameter van zo’n 20 meter met talloze kleine raampjes en een koepel van licht in het midden. De ruimte, met glazen koepel in het midden, nodigt uit tot theatrale presentaties. Het roept bij mij associaties op van een arena. Wellicht komt dit ook door de huidige presentatie, waar Folkert de Jong een installatie toont waar twee figuren, twee ridders in harnas, tegenover elkaar staan zoals in een duel, badend in een (hemels) licht.
Art Chapel is een typisch Zuid-product: modernistische architectuur, horecagelegenheid (in het souterrain is restaurant As actief) en een programma van tentoonstellingen van min of meer erkende kunstenaars in een idyllische groene omgeving. Het grote geld van de Zuidas is op steenworp afstand. Waar is het rauwe randje? Op de vraag wat Art Chapel uniek maakt antwoord Bertheux bescheiden: ‘Ik hoop dat de kwaliteit van wat er te zien is en het verhaal wat elke tentoonstelling naar voren brengt, genoeg is voor het publiek om hier blijvend te komen, en om ons te gaan volgen. Vera Bertheux valt hem bij, ‘dat verschillende galerieën en kunstenaars hier samenkomen, maakt het bijzonder’.
Art Chapel opent op vrijdag 20 januari 2017 van 19:00 – 21:00 met de tentoonstelling ‘Zoals jij en ik’.
De tentoonstelling is daarna nog tot 16 februari te bezoeken.
Debbie Broekers
is kunstcriticus en kunsthistoricus