
Tentoonstellingsoverzicht Shake, Rattle, Roll! Van links naar rechts: Resonate, Relate, Refine, …. And Relax. Fotograaf: Peter Cox
‘Mij gaat het om de daad van het maken’ – Op bezoek bij Ide André in PARK
Shake Rattle Roll! de duotentoonstelling met werk van Ide André en Koen Delaere is net geopend bij Park in Tilburg. Nadeche Remst zoekt Ide op bij Park waar hij de afgelopen maand nieuw werk heeft gemaakt. ‘Ik hou van een soort eigenwijsheid, gewoon met een ding bezig zijn.’
Het werk dat nu hier in Park te zien is, met afdrukken van touwen, is iets dat je al langer bezighoudt.
Ik ben al bijna een jaar bezig met die touwenreeks. Daarvoor was ik veel bezig met het maken van werken met stenen (When the stones came to rest-, 2017), waar ik handelingen of methodes met stenen op ongespannen stoffen uitvoerde. De werken die hier te zien zijn, heb ik in deze ruimte gemaakt, waar Koen Delaere ook bij betrokken was. Ik ken Koen al zo’n negen jaar, hij is een docent van mij geweest bij ArtEZ tijdens mijn propedeuse en afstuderen. We zijn bevriend geraakt doordat wij dezelfde interesses delen, allebei in bandjes spelen en een zelfde soort houding hebben.
Wat houdt diezelfde houding precies in? Gaat dat over jouw interesse in samenwerken binnen een soort netwerkcultuur?
Dat is inderdaad iets wat wij delen, we geloven allebei dat het werk op zichzelf onderdeel is van een netwerkcultuur, dat buiten het schilderij van alles leeft wat onderdeel wordt van het werk. Dat kan je eigenlijk zo breed trekken als je zelf wilt. Dat kunnen vrienden of familie zijn, het kan eten, muziek of poëzie zijn. Het is een soort van leefwereld waarin dat werk ontstaat of waar het mee rijmt. Er is een tekst van Jan Verwoert in zijn essaybundel COOKIE! (2013) over rhythm en rhyme. Dat gaat over hoe het schilderij op zichzelf staat en pretendeert niet zozeer meer te zijn dan wat het is: een actie op een doek, maar het kan gaan rijmen met al die dingen die nabij zijn in het netwerk van het schilderij.
Dit idee van ‘rijmen’ is natuurlijk op veel verschillende manier te interpreteren, hoe bedoel jij dit of delen jullie deze interpretatie?
Je houdt sowieso altijd je eigen manier hierin, maar ik denk dat Koen en ik elkaar in die houding wel tegenkomen. Wij hebben, en daar is de touwenserie (RRR) mee begonnen, afgelopen jaar een werkbijdrage gekregen van het Mondriaanfonds. Toen hebben we een projectonderzoek gedaan, The Performance Picture, waarbij we veel bij elkaar op studiobezoek kwamen en naar performances of concerten gingen, en zo onderzoek deden naar de manier waarop ons werk tot stand komt. Binnen ons werk is er een picturaal element, een puur esthetisch ding, oftewel het schilderij zelf en daarnaast een performatieve houding, dus eigenlijk de sociale netwerken waarin het werk tot stand komt. Die spanning daartussen vinden wij allebei heel interessant.
'Buiten het schilderij leeft van alles wat onderdeel wordt van het werk. Dat kunnen vrienden of familie zijn, het kan eten, muziek of poëzie zijn'

Ide André aan het werk in zijn studio
Ik denk dat in jouw geval het materiaal de handeling ook wil laten zien. De handeling hangt samen met het materiaal waarmee de handeling wordt uitgevoerd.
Ik wil me zoveel mogelijk beperken tijdens het schilderen, omdat ik het als persoon al lastig vind om keuzes te maken. Ik vind dat heel interessant bij makers in het algemeen: je hebt ultieme vrijheid om alles te doen wat je wilt, alles mag, want je bent nu eenmaal maker. Ik ben schilder, dus zijn er veel keuzes die gemaakt moeten worden, zoals het formaat, kleur, compositie, verhouding en techniek, maar mij gaat het veel meer om de daad van het maken.
Wat voor regels stel jij zelf op voor de daad van het schilderen?
Ik werk bijna alleen maar met witte of zwarte verf. Dat is puur omdat ik dan tijdens het maken, tijdens de daad van het schilderen, minder hoef na te denken over kleur. Ik werk voornamelijk op ongespannen stoffen, en de stoffen koop ik altijd op de markt. Ik zie weleens drukke printjes of wollen tapijten, maar om te voorkomen dat het teveel poespas wordt, kies ik voor stoffen in een monochrome kleur. Daarna kies ik tussen zwarte of witte verf en behandel ik die stoffen, afhankelijk van de techniek waar ik op dat moment mee bezig ben. Omdat ze nog opgespannen moet worden, weet ik ook nog niet wat onder of boven wordt of hoe de compositie gaat plaatsvinden.

Idé Andre, fotograaf: Peter Cox
Het blauwe werk, …And Relax, 2019, bestaat wel uit twee delen.
De stoffen zijn inderdaad aan elkaar genaaid. De frames die ik hier bij Park naar binnen heb gehaald waren 2,20 m, dus ik wist van te voren al dat er twee stoffen aan elkaar genaaid moest worden, omdat de stoffen die ik gebruik bijna altijd 1,50 m zijn. Ik vind het fijn dat er dan een logica vanuit het werk zelf komt, puur praktisch, anders krijg ik het niet passend.
Zo’n logica is voor jou dan ook onderdeel van de regels? Je hebt nu vier frames van 2,20 m en dan kijk je welke stoffen daarbij passen. Hoe gaat dat precies?
Zo’n stof kiezen is voor mij de eerste en grootste keuze. Daarna weet ik dat de stof blauw is en dan kan ik kiezen tussen zwarte of witte verf. Misschien zou rode, gele of groene verf ook mooi zijn, maar dat doet er niet meer toe voor hetgeen waar ik mee bezig ben. Dat geeft geen extra lading.
In 2015 ben je afgestudeerd op Fine Art bij ArtEZ. Heb je deze manier van werken tijdens je tijd op de academie ontwikkeld?
Toen ArtEZ fuseerde met de afdeling Zwolle, kregen we tutorgroepen. Ik was al veel bezig met grafisch werk en schilderen, toch nam ik deel aan de performance-tutorgroep. Het ging mij meer om de daad en een bepaalde houding die daarbij hoorde. Ik raakte op een gegeven moment gefascineerd door mijn eigen fascinatie met schilderen. Mijn werk bestond toen ook uit ongespannen doeken waar ik een aantal vaste handelingen mee verrichtte. Ik zeefdrukte grote open vlakken, waarbij het me meer om de fysieke daad ging dan het beeld, daarna ging ik kijken door wat in mijn leefomgeving ik het werk kon laten beïnvloeden. Dan liet ik het bijvoorbeeld een tijdje buiten hangen, of naaide ik samen met mijn moeder stoffen aan elkaar, of liet ik de stoffen meeslepen door het bos waar ik scouting gaf. Al die stappen zag ik als schilder-gerelateerde handelingen, er zat een duidelijke sociale interactie in. Zo stak ik bijvoorbeeld met vrienden vuurwerk af op mijn werken.
Jouw werken komen dus ook buiten het atelier tot stand?
Ik doe dat tegenwoordig wat minder, na de werkbijdrage van Young Talent in 2017 ben ik bij mezelf gaan zoeken naar wat ik nu belangrijk vind en heb ik die sociale interactie met mijn werk achterwege gelaten. Ik ben toen werken met stenen gaan maken, waardoor een heel nieuw referentiekader ontstond. Dat vond ik interessant, dat de manier waarop je schildert of de houding waarop je daarmee bezig bent in een keer inhoudelijk op een bijna poëtische manier over andere dingen kan gaan.
Dus die stenen hebben zelf ook iets sociaals in zich en dat verving dan die sociale interacties met mensen?
Uiteindelijk hebben we te maken met een abstract doek, maar voor mij zit er wel daadwerkelijk een inhoud in, dat is het rijmen waar we het over hadden. Het gaat op een gegeven moment resoneren vanuit zichzelf. Ik bedenk het niet van te voren. Nu heb ik bijvoorbeeld een interesse in slangen, waarom weet ik niet precies.
De titel van de tentoonstelling is Shake, Rattle, Roll!, wat betekent dat voor jou?
Het zijn drie werkwoorden die iets zeggen over dynamiek en beweging. Mijn touwenserie noem ik de RRR-serie, ik verzamelde woorden met de letter ‘r’ in teksten die ik las, zoals ropes, repetition, relation, rhyme, rhythm, rattle, ga zo maar door. Het komt van het bekende rock ‘n roll-nummer van Bill Haley, maar het is geen rock ‘n roll show zoals de gitaren, kabels en versterkers misschien suggereren.
'Al die stappen zag ik als schilder-gerelateerde handelingen, er zat een duidelijke sociale interactie in. Zo stak ik bijvoorbeeld met vrienden vuurwerk af op mijn werken'

Ide André in zijn studio
Het lijkt soms haast toeval, maar in elke keuze die je maakt, blijken weer allemaal keuzes te zitten.
Ik laat niet zoveel toe bij mezelf, het blijft voor mij een zoektocht: wat laat je toe en wat niet? Op het moment dat ik iets toelaat dan is dat geen toeval. Elke handeling is een keuze, en de daad van het schilderen bestaat uit handelingen, dus niks is eigenlijk toeval. Wel hou ik van een soort eigenwijsheid, gewoon met een ding bezig zijn.
Shake, Rattle, Roll!, PARK, Tilburg, t/m 24.02.2019, meer info hier (op 2 februari is er een verdiepingsavond)
WELL… HERE’S ANOTHER HOT MESS I’VE GOT MYSELF INTO, Collectie de Groen, Arnhem, t/m 24.03.2019. Groepstentoonstelling met Arash Fakhim, Willem de Haan en Chantal van Lieshout, meer info hier
Nadeche Remst
is kunsthistoricus en criticus