Opbouw Hertog Nadler, Intersections, foto Mariska Pot
Peilen, spelen, verbinden – de vele rollen van de kunst in Play Station Sloterdijk
Vanavond is de opening van Play Station Sloterdijk. Een tentoonstelling in de openbare ruimte rondom station Sloterdijk in Amsterdam. Over de plannen en achtergrond van het project een gesprek met Bonnie Dumanaw, artistiek directeur van Get Lost.
De omgeving rond station Sloterdijk is ingericht met wegen en kantoren. Het is een buurt waarin weinig rekening wordt gehouden met de tijd die je er eventueel buiten werktijd zou kunnen doorbrengen. Het is niet echt een omgeving waar je naartoe gaat voor de gezelligheid. Zij die hier moeten zijn, voor de trein of een reis met de Flixbus, gaan over het algemeen zo snel mogelijk weer weg.
Langzamerhand komt hier verandering in. De gemeente Amsterdam wil dat de buurt in de komende jaren uitgroeit tot een woonwerkgebied, maar met de paar lunchcafés die er onlangs geopend zijn gaat dat nog niet lukken. Er ios meer voor nodig en dat weet tde gemeente. In het kader van de ambitie is Get Lost benaderd om hier een kunstproject te organiseren. Get Lost heeft ervaring met werken in dit soort weinig gezellige buurten. In 2015 en 2018 organiseerde het al kunstroutes op de Zuidas en rond station Amsterdam Zuid. Artistiek-directeur Bonnie Dumanaw licht toe: ‘De gemeente vroeg ons een visie te ontwikkelen op wat Sloterdijk nodig heeft. We hebben het opgeschreven en voorgesteld een meerjarig beeldende kunstprogramma te initiëren dat moet gaan meegroeien met de ontwikkeling van de buurt.’
‘Wat je merkt aan Sloterdijk is dat het hier vrij monofunctioneel is. Het is vooral werkgebied en een transferhub, er zijn nauwelijks plekken om te verblijven. De verschillende verkeerslagen vallen ook op. Het is een wirwar van wegen, waardoor je je hier maar moeilijk kunt oriënteren. Verder viel ons op dat Sloterdijk geen narratief heeft. Mensen associëren het enkel met het station. Die verschillende aspecten van de wijk wilden we door de kunstwerken en interventies aanpakken of daar in ieder geval iets aan toe te voegen. We hebben dus geprobeerd om een narratieve laag aan te brengen, oriëntatiepunten toe te voegen en door middel van de kunstwerken een kern van de buurt te definiëren.’
Een belangrijk onderdeel van het project is de samenwerking met de bedrijven en kantoren die zich in de buurt bevinden. ‘We werken samen met stakeholders in het gebied, in het geval van Sloterdijk is dat heel belangrijk, omdat zij een gedeelde verantwoordelijkheid hebben voor de openbare ruimte van het gebied.’ Als het zover komt dat de sculpturen na de sluitingsdatum van dit project in november zouden kunnen blijven staan, dan is het waarschijnlijk dat zij het onderhoud ervan op zich zullen nemen.’ Door de samenwerking aan te gaan met hen die een sterke connectie hebben met de buurt, wordt er direct aan de behoefte en achtergrond van de buurt voorzien.
Het thema van de tentoonstelling is ‘play’. Dit thema is gekozen omdat het een contrast biedt met de huidige reputatie van de buurt. Liefst zes curatoren hebben een voorselectie gemaakt voor de samenstelling van het project. Dumanaw: ‘Ze hebben bij de selectie gekeken naar inspiratiebronnen als Homo Ludens van Johan Huizinga en de Franse socioloog Roger Caillois, die Huizinga’s ideeën over mens en spel heeft doorontwikkeld en er een aantal karakteristieken aan heeft toegevoegd. Dat zijn karakteristieken die ook altijd van beeldende kunst worden gevraagd. Bijvoorbeeld dat het vrij is, dat het geen financieel gewin hoeft te hebben en dat het dat het in een eigen tijd en ruimte kan bestaan.’
De gekozen kunstenaars hebben bij dit thema 21 schetsvoorstellen voor ongeveer negen locaties gemaakt. Alle betrokkenen konden in samenspraak met de gemeente en de curatoren kiezen uit een paar schetsvoorstellen.
Er zijn werken gekozen van Natacha Mankowksi, Andrea Canepa & Ben Weir, Frank Havermans en Hertog Nadler. Alle vier de werken hebben plezier in zich, maar ook een connectie met de omgeving, die juist vooral gericht is op functionaliteit. Het werk van Hertog Nadler (Chaja Hertog en Nir Nadler) bijvoorbeeld is een origineel schip uit 1915 dat in een aantal stukken is gesneden. Het verwijst naar het feit dat de plek waar het staat voorheen een uitloper van het IJ was. De vorm van het stuk en het feit dat het in stukken te zien is doet denken aan de koepel van het station Sloterdijk. De kunstenaars hebben het probleem van het plein waar het schip geplaatst is niet ontkend, het plein staat erom bekent dat het altijd erg waait en het open karakter van het schip benadrukt dit juist. Het schip nodigt uit om in te klimmen, wat overigens niet is toegestaan.
De gemeente en de organisatoren hebben grote verwachtingen van het effect dat het project op de buurt kan hebben. Alles valt of staat met de samenkomst van verschillende elementen waar verschillende betrokkenen een rol in hebben. Dumanaw vindt het jammer dat er nu maar vier werken gerealiseerd konden worden, maar het leefbaar maken van de buurt is een veel complexer proces, waarin de kunst alleen een bescheiden aanjager kan zijn. Ze hoopt dat de kunst als een radar in een grotere machinerie van toevalligheden kan functioneren waarvan de uitkomst zal samenhangen met de voortvarendheid van verschillende belanghebbenden. Wat het project nu vooral wil brengen is speelsheid in de omgang met de openbare ruimte en daarmee een bewustzijn van wat de buurt al heeft en nog nodig heeft.
Play Sloterdijk Station, Amsterdam, 28.6 t/m 3.11.2019. Meer info HIER
Malou Koster
is registrar bij het Dordrechts Museum