Snapshots #2 met Aude Mgba en Son Gweha, foto: Francoise Bolechowski
‘Discipline-vrij’ cureren – Amal Alhaag over de nieuwe ruimte en toekomstplannen van Metro54
Metro54, lang een reizend kunstplatform, heeft sinds afgelopen zomer een eigen plek. Al sinds 2008 cureert het zevenkoppige team grootstedelijke kunst van makers van kleur en brengt het gemeenschappen, makers en denkers samen aan de hand van discipline-vrije programma’s, tentoonstellingen en festivals.
De nieuwe ruimte aan de Amsterdamse Westerdoksdijk is mooi, licht en groot: ze telt twee verdiepingen. Ik spreek er af met een van de leden van Metro54, Amal Alhaag, om haar te vragen hoe het platform zich in de loop der tijd heeft ontwikkeld en wat de plannen voor de toekomst zijn.
We gaan zitten in de ruimte die Alhaag ‘de workshop van Metro54’ noemt: een plek die is ingericht met een kleine boekencollectie, gecureerd door Krista Jantowski. Op de planken staan titels als Sylvia Winter: On Being Human as Praxis (2014) van Katherine Mckittrick, Perverse Decolonisation (2021) van Ekaterina Degot, David Riff, Jan Sowa en Minor Detail (2020) van Adania Shibli.
Het Metro54-team had al lange tijd de ambitie om het multifunctionele karakter van hun platform uit te breiden en om, na lange tijd onder het dak van andere kunstinstellingen te programmeren, te settelen op een eigen plek, vertelt Alhaag. De afgelopen jaren zijn ze vanuit hun voormalige kantoor in de Pijp bewust op zoek gegaan naar een plek in Amsterdam met genoeg vierkante meters. ‘We wilden een eigen plek creëren, waar mensen naast kunst kijken en ervaren ook kunnen komen hangen, werken, lezen. Veelomvattend is de praktijk van Metro54 altijd al geweest. Alhaag spreekt van ‘discipline-vrije’ programmering – ze omzeilt bewust het woord ‘discipline-overschrijdend’, dat volgens haar zou impliceert dat er in de basis bepaalde normatieve disciplines zijn.
Die plek vonden ze aan de Westerdoksdijk 597. Sinds de zomer organiseerde Metro54 onder andere de eerste twee edities van hun on-going serie SNAPSHOTS: A Kind of Black: Nothing is Real met werk van Jabu Arnell & friends en And then I will be quiet, so I can hear you blowin met werk van Soñ Gweha en Aude Mgba. SNAPSHOTS biedt makers de ruimte om zich onder te dompelen in onderzoek, experiment en samenwerkingen; met andere kunstenaars maar ook met de bezoekers. Voor Metro54 is kruisbestuiving tussen de gemeenschappen, makers en denkers heel belangrijk.
Afgelopen oktober organiseerde Metro54 een Breathing Room in solidariteit met de gemeenschappen in Palestina en met de gemeenschappen die leven in andere neo-koloniale landen. Metro54 is plek is een ruimte ‘tussen een kunstruimte, workshop, eventspace, bibliotheek, boekwinkel en werkplek in’. ‘We willen hier bovendien boeken gaan verkopen en nog meer workshops en events organiseren’. Binnenkort komt er een kopieermachine in de ruimte te staan, zodat er ook uit boeken kan worden gekopieerd. Kennis verkrijgen wordt op deze manier iets laagdrempeligs.
Tijdens ons gesprek razen buiten auto’s voorbij. Metro54 is vlakbij het centraal station gelegen, door de ramen zie je het IJ en de nieuwbouwtorens in Amsterdam Noord. Was het voor Metro54 een bewuste keuze om neer te strijken in een centrale buurt als deze? ‘Voor een initiatief dat geïnteresseerd is in hedendaagse diasporische kunst en geluidscultuur is het heel interessant om hier te zitten’, bevestigt Alhaag. Ze onderstreept het belang van zichtbaarheid van instellingen voor en door mensen en makers van kleur in het centrum. ‘Aan diversiteit geen gebrek in deze wijk: er wonen in deze wijk veel mensen van kleur’, zegt Alhaag. ‘Aan de overkant vind je bijvoorbeeld een bejaardentehuis voor Surinaamse ouderen. Toch is die diversiteit niet zichtbaar en wordt deze buurt er dus ook niet mee geassocieerd. Hier is vooral de rijkdom, het neoliberale kapitalisme en de onbetaalbare drang naar groei van de stad zichtbaar.’ Die focus op economische groei ligt ook besloten in de koloniale geschiedenis en de straatnaamborden die daar nog altijd naar verwijzen, zoals de Houtmankade, Barentszstraat, De Ruijterkade. ‘Namen die open en bloot naar het slavernijverleden verwijzen, zonder context. Voor Metro54 is het interessant om daar op deze plek in de toekomst mee te werken.’
Metro54 werkt om de zoveel tijd met thema’s. Vorig jaar stond het thema Breathing as a methodology centraal en dit jaar duikt het platform in het thema Sonic Intimacies, gebaseerd op het boek Sonic Intimacy (2020) van Malcolm James. James schrijft over hoe mensen in de grote steden muziek gebruiken om te ontsnappen aan vormen van policing. Alhaag: ‘Metro heeft altijd met muziek en geluidskunst gewerkt, geworteld in stadsgeluiden van grote steden zoals Amsterdam, Rotterdam, Parijs en Londen. Voor ons zijn musici óók historici; zij leggen een tijdsgeest vast.’ Acht jaar geleden organiseerde Metro54 hun eerste sonic lecture; een combinatie van geluidsfragmenten, muziek, lezing en poëzie. De sonic lectures zijn een belangrijk onderdeel geworden van hun programma. In de nieuwe ruimte opende geluidsontwerper Ashley Holmes met zijn sonic lecture de Metro54 serie This Sonic Lecture is A Vibe. Binnen deze serie worden immateriële concepten als ‘vibe’ en ‘coolness’ onderzocht in relatie tot kunstenaarspraktijken, stedelijke cultuur en maatschappij.
Pasgeleden organiseerde Metro54 een Sonic Intimacies Weekender in samenwerking met Kanaal40: een vierdaagse bijeenkomst waarin muziek, video, lezingen, conversaties, sonic documents werden samengebracht in een club setting.
En wat staat er op de planning voor de langere termijn? Amal laat weten dat de nieuwe ruimte zich binnen het inhoudelijke kader van Metro54 nog moet gaan vormen naar wat het gaat zijn. ‘Daarbij blijven we onszelf afvragen: wie zit hierop te wachten? En blijven mensen zich herkennen in de vragen die we stellen? Het is belangrijk dat de plek wordt beleefd en ervaren.’ De komende tijd gaat Metro54 programmeren rondom het thema Diasporic Lives, dat bestaat uit verschillende projecten, geprogrammeerd over meerdere jaren: ‘Het gaat over zwart zijn in Europa en over hoe we met elkaar in gesprek kunnen blijven, ongeacht onze verschillen. Het wordt een internationaal samenwerkingsproject met onder andere Archive Ensemble in Milaan en Berlijn.’
Voor een veelomvattend platform als Metro54 is de website wat minimalistisch, maar hier wordt aan gewerkt. ‘We zijn bezig met het ontwikkelen van een website die fungeert als tijdsdocument en archief.’ Voor nu vind je op de website en de instagrampagina de programma’s, events, tentoonstellingen die plaatsvinden op de korte termijn.
Het team van Metro54 bestaat uit Damiana de Windt, Thierno Deme, Yvonique Wellen, Qiaochu Guo, Raziyah Heath, Kelly Muyoka en Amal Alhaag. Kijk op hun website voor komende programma’s
Ashley Swagers
is kunsthistoricus en schrijver