metropolis m

‘Mijn achtergrond als persoon van kleur die in Nederland woont, in Europa, en mijn eigen confrontaties met racisme en vooroordelen, hebben mijn interesses en verantwoordelijkheid voor de internationale studenten gevormd. Toch kan ik, zelfs met mijn ervaring, niet alle pijnlijke ervaringen overzien waarmee internationale studenten te maken krijgen. Een ding waar ik mee worstel, en ik kan me voorstellen dat de meeste academies en universiteiten dat ook doen, is in hoeverre we van internationale studenten die worden aangenomen mogen verwachten dat ze zelf ontdekken welke vormen racisme en discriminatie in Nederland aannemen. In hoeverre moeten de academies, universiteiten en het Ministerie van Onderwijs verantwoordelijk worden gesteld voor het informeren van internationale studenten over de moeilijkheden die studeren en leven met zich meebrengen als gevolg van racisme en discriminatie? We weten dat dit probleem bestaat, gezien het toenemende aantal klachten en protesten van studenten.’

‘Mijn positie als tutor op de HKU is gericht op het waarborgen van de persoonlijke praktijk en de persoonlijke mentale gesteldheid van de studenten. Met andere woorden, de omstandigheden van studenten onderzoeken, kijken welke omstandigheden hun creatieve en mentale vermogens verstoren, en binnen mijn mogelijkheden hulp en zorg bieden. Deze zorg varieert van het helpen van studenten om hun weg te vinden tot het omgaan met burn-outs, isolement, huiselijk geweld, depressie, alledaags racisme en discriminatie, het verstrekken van informatie die niet beschikbaar is in hun moedertaal of in het Engels, en het vinden van manieren om zich uit te spreken. Een onderdeel van dit pakket is het omgaan met studenten die worden lastiggevallen in de openbare ruimte, studenten die vele lessen missen omdat ze voortdurend op zoek zijn naar huisvesting en zaken moeten regelen met de IND, studenten die hun collegegeld niet kunnen betalen door gebrek aan werkgelegenheid, mentale uitputting en een laag gevoel van eigenwaarde.’

‘Ik heb ervoor gekozen geen interviews af te nemen met de huidige studenten omdat ik mijn vertrouwenspositie als tutor niet in gevaar wilde brengen. De studenten die ik benaderd heb, zijn allemaal ex-studenten van verschillende kunstacademies; sommigen kende ik al en anderen heb ik gaandeweg ontmoet. Het onderzoek biedt een manier om meer empathie te krijgen voor de precaire omstandigheden waar internationale studenten vaak in verkeren.

Ik heb tijdens de interviews en de gesprekken een methode gebruikt die Philomena Essed ook gebruikte in haar boek Alledaags Racisme (1984). Ik benaderde de ex-studenten met de mogelijkheid om te praten en zij konden zelf beslissen of zij met hun verhaal wilden bijdragen aan dit onderzoek. Zij kozen zelf de ontmoetingsplaats. Soms was dat bij hen thuis, soms in hun atelier, soms in een kantoor. Ik heb hen niet van tevoren vragen toegestuurd, omdat ik hen geen extra werk wilde bezorgen. Ze werden van tevoren ingelicht over het doel van de gesprekken en werden aangemoedigd om te praten over alles waar zij behoefte aan hadden en waar zij tijd aan wilden besteden. De gesprekken duurden tussen de twee en de vijf uur. Ik had een opnameapparaat bij me en liet die tijdens onze gesprekken aan staan. Vervolgens heb ik de gesprekken getranscribeerd tot een lopend verhaal Om de deelnemers te beschermen, worden individuele namen en de namen van academies en universiteiten niet genoemd, waardoor de focus op de studenten zelf en hun situaties komt te liggen.’

‘Het vertellen van verhalen biedt de openheid om vrijuit te spreken, zonder dat je jezelf voortdurend hoeft uit te leggen. Deze ex-studenten wilden heel graag hun verhaal vertellen, om het publiek bewust te maken van de ernst van hun precaire leefsituatie. De verhalen tonen punten van intersectionaliteit die hun situaties complex maken, zoals verschillen tussen personen van kleur, klasse of geslacht, en beperkingen van de geldende wetten, onvoldoende bescherming door de overheid, onvoldoende bescherming door scholen. Ze vertellen over niet veilig zijn, uitputting en zich buitengesloten voelen. Het is niet altijd makkelijk om deze verhalen te horen. Maar bij elkaar vormen ze een scherpe kritische analyse van de worstelingen die internationale studenten doorstaan. Het is wel belangrijk om te vermelden dat de ex-studenten die aan dit artikel hebben meegewerkt, voorlopig allemaal nog in Nederland wonen. Dit betekent dat zij manieren hebben gevonden om met het alledaagse racisme en de discriminatie om te gaan.’

‘Gezien de ernst van deze verhalen vereist het tijd, moeite en arbeid om ze te lezen. Die inspanning is nodig als we echt willen proberen te begrijpen wat er aan de hand is, voordat we naar oplossingen zoeken. Luisteren naar deze verhalen als een vorm van zorg is een goed begin. Als we willen dat onze academies worden verrijkt met internationale studenten, moeten we de tijd nemen om naar hun ervaringen te luisteren. De verhalen laten zien dat er een collectief probleem is en dat er daarom een collectieve verantwoordelijkheid nodig is van academies, lokale gemeenten en de overheid.’

‘Het is niet zo dat de ene student worstelt met een baan en de andere met huisvesting en weer een ander met microagressies. Zij worstelen met veel van deze problemen tegelijk. Het is een voortdurend jongleren met confrontaties en ongelijkheden. Door deze worstelingen verliezen internationale studenten het recht om zich op hun studie te concentreren. De gevolgen voor de geestelijke gezondheid hebben een weerslag op het academisch prestatieniveau, waardoor ze onder hun potentieel presteren, wat weer een invloed heeft op hun werkresultaten.’

‘In de verhalen worden enkele oplossingen gesuggereerd. Zo zouden de gemeente en de academies moeten zorgen voor huisvesting gedurende ten minste het eerste jaar van hun studie. Internationale studenten krijgen zo de tijd om zich te vestigen en zaken te regelen zoals bankrekeningen, gezondheidszorg, verzekeringen, visas etcetera. Op die manier kunnen internationale studenten zich beter op hun studie concentreren. Ook moet de eis van een werkvergunning (TWV) afgeschaft worden, zodat het voor bedrijven gemakkelijker wordt internationale studenten in dienst te nemen. Er zouden trainingen op academies moeten komen voor zowel alle studenten als het personeel, waardoor het bewustzijn rondom racisme en discriminatie wordt vergroot. Er zouden ruimtes kunnen komen op academies waar studenten kunnen praten over de moeilijkheden die zij ondervinden en hulp kunnen krijgen bij het indienen van klachten over academies, gemeenten en andere plaatsen zoals het openbaar vervoer. Geef internationale studenten les over het verblijf in Nederland tijdens en na hun studie. Niet alles is even gemakkelijk te realiseren, maar er worden punten genoemd die wel degelijk zouden kunnen worden verbeterd.’