metropolis m

Haar werk is te beschouwen als totaaltheater, met in het hart ervan zeer persoonlijke films. Onder de titel Lucid Dreaming presenteert het Stedelijk Museum Schiedam haar eerste museale solotentoonstelling.

Er zit veel Nina Yuen in het werk van Nina Yuen, en tegelijkertijd ook weer niet. Hoewel ze zelf veelvuldig te zien is in haar werk en gebeurtenissen uit haar leven als onderwerp neemt, wordt de onmiskenbare intimiteit ook weer op afstand gezet, via verkleedpartijen en, meer ingrijpend, allerlei ritualistische handelingen. Ze laat zien dat het niet om haar gaat, maar om iets anders, een groter geheel, een groter verhaal, een groter verlangen of idee waar ze haar vinger op wil leggen. Yuen creëert alternatieve mythes en religies. De Nina Yuen die zich zo vaak letterlijk en figuurlijk blootgeeft in haar kunst is een acteur, een medium haast. Ze fungeert met overgave als voertuig van ervaringen waar ze ons deelgenoot van wil maken.

De kunst van Yuen werkt verslingerend en slokt op. Video, performance, sculptuur en installatie – de werken van de op Hawaii geboren Yuen (1981) incorporeert het allemaal: ‘Ik maak sculpturen en doe hiermee een performance in een omgeving die ik zelf heb geconstrueerd. Vervolgens documenteer ik de performance met een video en projecteer deze video in een replica van de originele omgeving (installatie) naast de sculpturen die onderdeel waren van de performance.’ Voor Yuen kan een totaalinstallatie, waarbij de museale context zo is vormgegeven dat het overeenkomt met de omgeving in het videowerk, vooral een gevoel van authenticiteit aan het werk toevoegen.

Zo zal ze ook te werk gaan bij haar tentoonstelling in het Stedelijk Museum Schiedam, waar ze dit najaar een overzicht toont van haar werk uit afgelopen jaren. Hier zal een aantal van haar films te zien zijn in settings die verwijzen naar de decors waarin ze gedraaid werden. Zoals het werk David (2010), over een vrouw die een medium bezoekt in een poging om contact te leggen met haar voormalige geliefde. David blijft buiten beeld, anders dan de zoekende Yuen zelf die in een bonte parade van verschijningen zich in dwingende rituelen en oproepen tot hem richt. Yuen: ‘In deze film belichaam ik de lichamen van jaren-vijftig actrices, en de film zal worden geïnstalleerd te midden van hun portretten.’

Het werk van Yuen, die eerder aan de Rijksakademie in Amsterdam verbleef, doet persoonlijk en licht absurdistisch aan. En hoewel thema’s als dood, liefde, schoonheid en creativiteit in veel van haar korte videowerken (een film duurt ongeveer vijf minuten) terugkeren, weet Yuen dankzij het speelse karakter ervan clichés moeiteloos te omzeilen. Persoonlijke geschiedenissen worden verweven met ervaringen van anderen, en doorspekt met beelden en citaten die refereren aan cultuurgeschiedenis, van Jeanne d’Arc tot aan de heldinnen van het witte doek. Het resulteert in dromerige en visueel rijke films die voortdurend balanceren op de grens van realiteit en fictie, heden en verleden.

Yuen leeft voordat ze begint met filmen enige tijd in de door haarzelf gecreëerde alternatieve leefomgeving. In Clean (2006) is te zien hoe ze dagelijkse schoonheidsrituelen zoals douchen, tandenpoetsen en vitaminepillen slikken op ongebruikelijke wijze uitvoert. Een hoepel waaraan kleine plastic zakjes vol met water zijn bevestigd wordt een douche, twaalf slokjes verschillende vruchtensap een vitaminepil, en papieren waaiers worden in plaats van een handdoek gebruikt: de door Yuen uitgevoerde alternatieven zijn even onhandig als ontwapenend. Op haast kinderlijke wijze vraagt Yuen zich af waarom we doen wat we doen, en of dit misschien ook anders kan. Opvallend genoeg geeft juist het feit dat ze krampachtig weigert te doen wat gebruikelijk is haar alternatieve handelingen een haast dwangmatig karakter.

Haar nieuwste werk Juanita (2010) zal ook in Schiedam worden getoond. Dit werk is vernoemd naar de overleden eerste kat van Yuens moeder, die in de film door Yuen wordt gespeeld. De dood en haar bijbehorende rituelen voeren de boventoon, maar ook de meetbaarheid van tijd en afstand worden in deze lichtmelancholische film onderzocht. Yuen meet bijvoorbeeld haar eigen lichaam op aan de hand van verschillende bladeren: ze toont bladeren ter grootte van haar hoofd, haar ogen en haar armen.

Juanita is de eerste film van Yuen die zich volledig in de buitenlucht afspeelt. Wel bouwde ze hiervoor een set in haar achtertuin, op de plek waar de kat van haar moeder ligt begraven. Hoewel de omgeving minder artificieel is dan we van haar gewend zijn, weet ze door haar ongewone benadering van het alledaagse alsnog een echt Yuen-universum te creëren. Eén waar andere wetten van tijd, afstand en ruimte gelden. Want of het nu een tandenborstel, begrafenis of zee betreft, waar Yuen is doemt een wonderlijke wereld op.

Sanneke Huisman is student kunstgeschiedenis aan de Vrije Universiteit, Amsterdam

– Nina Yuen – Lucid DreamingStedelijk Museum Schiedam

6 oktober 2011 t/m 26 februari 2012