metropolis m

‘Een van de belangrijkste onderwerpen in mijn werk is de vraag hoe een gemeenschap zonder uitsluiting eruit zou zien, wat de focus van zo’n gemeenschap tussen soorten onderling zou zijn. In moderne wetgeving zijn veel wezens buitengesloten van de gemeenschap van taalgebruikers en dus ook buitengesloten van het betreden van het politieke toneel. Deze ordening is recentelijk van verschillende kanten ter discussie gesteld. Zij die opkomen voor de rechten van de natuur werken vaak samen met lokale inheemse gemeenschappen. Het dierenrecht streeft daarentegen naar de erkenning van niet-menselijke individuen als personen die ook fundamentele rechten zouden kunnen hebben, zoals het recht om te leven. Sue Donaldson en Will Kymlicka beargumenteren in Zoopolis (2011) dat niet-mensen in de politieke gemeenschap opgenomen zouden kunnen worden mits het concept burgerschap wordt uitgebreid. Waar in de politieke theorie de mens al verstrengeld is met animalisatie, blijft het dier gedefinieerd worden in een binaire verhouding tot burgerschap, als niet-menselijk wezen, dat makkelijk buitengesloten, onderdrukt, gediscrimineerd en uitgeroeid kan worden. Iemand een “dier” noemen maakt hem doodbaar. De figuren van de mens en de niet-mens zijn dus niet slechts soortelijke categorieën maar morele. Dier, niet-mens en submens zijn verschillende facetten van de binaire oppositie van de mens in een wit-suprematische, westerse beeldvorming. Dus de vraag rondom het dier gaat eigenlijk om de organisatie van onze instituten, taal, rechtssystemen en wie daar onderdeel van kan uitmaken.

‘Wanneer dierenrechtentheorie bepaalde menselijke eigenschappen, zoals intelligentie, bewustzijn en taal, als uitgangspunt neemt, herhaalt het impliciet de menselijke hiërarchie die een persoon die onafhankelijk, rationeel et cetera is als maatstaf ziet. Maar de meeste mensen zijn niet zo, die leven veel meer ingebed in een netwerk van afhankelijkheden, met verschillende talenten die we gedurende ons leven ontwikkelen. In plaats van onafhankelijkheid en rationaliteit is kwetsbaarheid een veel beter uitgangspunt. Als we in plaats van onafhankelijkheid, afhankelijkheid als norm nemen, verandert ook ons idee van vrijheid. Vrijheid betekent dan zelf kunnen kiezen welke relaties aan te gaan en gemeenschappen te vormen in plaats van op zichzelf te staan.’

‘Becoming kijkt inderdaad meer vooruit dan ons eerdere werk. Nadat we The Museum of the History of Cattle (2013) hadden gepresenteerd, realiseerden we ons dat het eigenlijk een soort performances waren waarin bezoekers actoren worden in een sociale fictie. In Waiting Room (in 2019 te zien bij Zone2Source in Amsterdam, red) creëerden we een immersieve ervaring door met geluid een affectieve beleving op te roepen van het geweld dat zich afspeelt in de bio-industrie, zonder het lijden tot een spektakel te maken. Dit komt op een andere manier naar voren in Becoming. In plaats van een lineair narratief van drie uur lang wordt dat een plek waarin je de mensen ontmoet die we interviewen. Omdat deze projecten echt zijn en niet alleen representaties van iets, veranderen ze tijdelijk de realiteit en de waarden die daarin gelden. The Museum of Non Humanity waar we de laatste jaren aan werkten was een dodelijk serieus onderzoek naar concepten van animalisatie in de westerse geschiedenis. We waren toe aan iets positievers. We begonnen met de paradoxale titel: Museum of Becoming. Een museum is immers een archief dat objecten bewaard. Een Museum of Becoming moet daarom immaterieel zijn. We kwamen op het idee van een gemeenschap van mensen die een kritische positie innemen over kwesties die het gevolg zijn van het eurocentrische, suprematistische wereldbeeld. We zijn er twee jaar geleden in opdracht van de Helsinki Biënnale aan begonnen. Samen met het Museum of Non Humanity en de site-specifieke installatie Remnants zal het daar getoond worden als Museum of Becoming. De video Becoming, die we op de Biënnale van Boekarest zullen laten zien, komt voort uit het idee van een representatie van meerstemmigheid.’

‘In eerste instantie wilden we bekende mensen interviewen, maar uiteindelijk gingen we toch voor mensen die we goed kennen en wiens werk en leven we bewonderen. Van de 37 mensen die we gesproken hebben zijn de meeste Fins, waaronder enkele Sami. Sommigen komen uit mijn woonplaats New York en anderen werden ons aanbevolen. We wilden een diverse groep mensen die verschillende manieren van “becoming otherwise” representeren, verschillende manieren van leven, denken en werken. Het is een erg intersectionele en ecofeministische aanpak. We zochten naar mensen die paden aanwijzen om op dit moment in tijd anders te leven. Een gemeenschap is iets waarin verzet schuilt op het kapitalistische systeem waarin de nadruk ligt op het individu. Voor de meeste mensen in deze film vormt een collectieve praktijk ook de kern van hun werk en leven. We hopen dat in de opeenvolging van de verschillende stemmen het idee van meerstemmigheid toch naar voren komt. Maar het blijft een belangrijke vraag voor ons: hoe kunnen we het collectief representeren? Bij de video-installatie hoort ook een boek getiteld Bud Book – Manual for Earthly Living. De leidende vraag voor het samenstellen voor het boek was: als je de wereld opnieuw kan beginnen wat voor soort handleiding zou je daarvoor hebben? We maakten een reeks vragen als: hoe te leven, hoe te houden van, hoe te reizen, hoe te bestaan, hoe met bomen te zijn. De geïnterviewden kozen uit die lijst vragen en stelden ook hun eigen vragen voor. Mensen waren zo briljant en prachtig. Ze gaven ons ontzettend waardevolle kennis waardoor we ons heel erg verantwoordelijk voelden over het project.’

‘In de uiteindelijke montage gaan we eerst het landschap binnen, ontmoeten de persoon en gaan vervolgens terug naar het landschap voor we de volgende persoon ontmoeten. Mensen kozen zelf de locatie waar ze gefilmd wilden worden, van een café in de haven tot een boerderij. Door het landschap willen we de verbinding tussen mens en land laten zien. We werken samen met geluidsontwerper Pinja Mustajoki en de sonische articulaties die we in het landschap vinden zijn erg aanwezig. Er wordt verder veel gepraat, hardop gedacht; sommige mensen dragen liederen en gedichten voor en er is een rapper die we filmden terwijl hij in een kattenasiel voor katten aan het rappen is.’

‘In de uiteindelijke montage gaan we eerst het landschap binnen, ontmoeten de persoon en gaan vervolgens terug naar het landschap voor we de volgende persoon ontmoeten. Mensen kozen zelf de locatie waar ze gefilmd wilden worden, van een café in de haven tot een boerderij. Door het landschap willen we de verbinding tussen mens en land laten zien. We werken samen met geluidsontwerper Pinja Mustajoki en de sonische articulaties die we in het landschap vinden zijn erg aanwezig. Er wordt verder veel gepraat, hardop gedacht; sommige mensen dragen liederen en gedichten voor en er is een rapper die we filmden terwijl hij in een kattenasiel voor katten aan het rappen is.’

‘Bij de samenwerkingen werken we allebei buiten onze comfortzone. Vanaf The Museum of the History of Cattle en het meer performatieve werk The Trial (2014) maakten we allebei een radicale draai weg van het werk dat we eerder deden. Als beeldend kunstenaar draag ik waarschijnlijk meer bij aan esthetische keuzen en Laura is goed met taal, maar de ideeën ontstaan altijd gezamenlijk. De samenwerking ontstond vanuit vriendschap met het maken van een blog en was vooral een excuus om meer tijd samen door te brengen. Verkleed als dieren die vermomd waren als mensen, noemden we onszelf Mr. en Mrs. Smith en gingen we een bar binnen waar we om een veganistisch menu vroegen. Dit werd via ons blog en festivals verspreid. Ons eerste serieuze werk, dat in internationale musea tentoongesteld werd, was The Museum of the History of Cattle. Als twee mensen samenwerken, creëert dat de energie van vier. Je krijgt zoveel meer gedaan!’

‘Becoming gaat over deze zoektocht naar betekenisvollere manieren van leven. We zijn geïnteresseerd in de mogelijkheid om anders te denken, anders te eten, anders met elkaar om te gaan. Het is een training op microniveau, waarin diepere betekenis aan gemeenschap gegeven wordt. Het is eigenlijk een training in openheid en die begint altijd met waar we op het moment zijn, niet met een toekomstige tijd en plaats. Audre Lorde schrijft dat rationaliteit een doodlopende weg is als het niet ergens vandaan komt en ergens naartoe leidt. Dit “ergens” is lichamelijkheid. We moeten begrijpen en invoelbaar maken dat er een radicale gelijkheid van leven is, elke poging om kwantitatieve of utilitaire benaderingen op ethiek toe te passen is op een of andere manier gewelddadig. Ethisch leven is, in mijn visie, het bewustzijn van deze radicale gelijkheid van leven uitdragen en dan alsnog beslissingen nemen die het beëindigen van leven kan betekenen.’

‘We verkennen nu de ideeën voor de intersoortelijke taalschool die we Baaa-bel noemen. Het idee is dat we een taalcursus doen voor mensen. Tutors zouden een hond kunnen zijn, het zou met dieren en kinderen werken. Het borduurt voort op onze interesse in het denken met menselijke en dierlijke relaties, maar met veel meer humor dan in onze eerdere projecten. De fundamentele vraag van onze tijd is hoe mens te zijn op een manier die meer waard is om te leven. Onze levens zijn steeds vaker sociaal, gemeenschappelijk en spiritueel verarmd. We moeten andere waardesystemen en luistervaardigheden creëren die zich richten op de centrale vraag wat we zouden moeten laten groeien in onze culturen.’

‘Voor mij is kunst niet alleen doen en maken maar ook een manier van zijn in de wereld. Kunst is een praktijk van kwetsbaarheid, een ruimte om anders te zijn in voortdurende dialoog met de wereld. Dit is niet het exclusieve domein van de kunstenaar, we hebben allemaal behoefte om artistiek te bestaan. Niet om heel goed te worden in iets, maar om een kwetsbare, relationele manier van zijn te ontwikkelen. We moeten beginnen met het creëren van alternatieve verhalen dan die waardoor de wereld vandaag geleid wordt. Wat voor wereld is er nodig om een ander soort mens te zijn? Het bedenken van imaginaire instituten impliceert een kritiek op de huidige. Het roept op tot nieuwe vormen van subjectiviteit gebaseerd op de verschillende fictieve waardesystemen. Wat moet er hier en nu worden gecultiveerd zodat een andere wereld kan ontstaan?’