metropolis m

‘Het doel is om een relatie tot stand te brengen tussen de biënnale als geheel en de biënnale als een compositie van werken, mensen, gebeurtenissen en opvattingen, vanuit de context en het publiek van Istanbul. De helft van de getoonde kunst is ter plekke gemaakt en refereert op verschillende manieren aan de omgeving. De andere helft refereert aan andere plekken op de wereld, met name omliggende landen, van de Balkan tot en met Centraal-Azië en het Midden-Oosten.’

‘We vragen ons af of het wel realistisch is helemaal afstand te nemen van het commerciële systeem. Vergeet niet dat het ook dingen mogelijk maakt. Het is belangrijker dat een kunstwerk verband heeft met de tijd en plaats van ontstaan. Die lokale omstandigheden zijn niet alleen geografisch bepaald, maar gaan ook over de persoonlijke identiteit en economische mogelijkheden. Ze maken dat een kunstwerk soms niet verplaatsbaar is en moeilijk te consumeren. We hebben geprobeerd de kunstenaars hiervoor een kader te bieden en ze in het proces te begeleiden. En misschien komt er wel eens een verkoopbaar kunstwerk uit, maar daar hebben we niets op tegen.’

‘Echte oplossingen bestaan niet in de kunst. Wij zijn geïnteresseerd in voorstellen die passen bij de specifieke situatie van Istanbul nu die stad een radicale transformatie ondergaat. Een reden om de tentoonstelling te laten “verdwijnen” in de stadsstructuur kwam voort uit deze transformatie. Grotere locaties die we in eerste instantie hadden geselecteerd voor de tentoonstelling werden geabsorbeerd door de voortschrijdende privatisering van de stad. We besloten toen de tentoonstelling opnieuw te groeperen en ze te laten aansluiten op het tempo van de stad, waarbij de verschillende plekken een relatie krijgen met hoe je je door de stad beweegt. We wilden het project als geheel ook buiten de evenementcultuur houden, in de hoop dat een aantal initiatieven ook op langere termijn nog een invloed kan hebben. In dat opzicht zet deze editie van de Biënnale zich af tegen de vorige edities. Het was voor ons heel belangrijk om een toeristische lezing van de stad in relatie tot hedendaagse kunst te vermijden en daardoor hebben we opzettelijk geen gebruik gemaakt van de oude Byzantijnse en Ottomaanse locaties. Istanbul is niet alleen interessant omdat het een oude, Europese imperialistische hoofdstad is, maar ook omdat het op dit moment een economisch groeipercentage kent, dat voor andere Europese steden ondenkbaar is.’

‘Herkomst was geen factor van belang, wel de mate waarin ze in staat zijn een relatie met de stad op te bouwen. Een aantal kunstenaars werd uitgenodigd omdat ze vanwege residencies, onderzoek en een persoonlijke interesse, al een bijzondere band met de stad hadden opgebouwd. Bijvoorbeeld Karl-Heinz Klopf die Istanbul al jaren bezoekt. Zijn projectvoorstel dat heel erg site-specific van karakter is, komt voort uit het feit dat hij de stad al lange tijd observeert. Gedurende de Biënnale zal een aantal lichtspots gericht worden op speciaal geselecteerde, gebroken, ongelijkmatige en aangepaste traptreden in het bergachtige gebied tussen de Bosporus en Istiklal Caddesi. Straatmuzikanten, schoenenpoetsers en straatverkopers worden uitgenodigd ‘s nachts hun werkzaamheden voort te zetten onder deze lichten.

De belangrijkste reden voor het maken van de tentoonstelling in Eindhoven was om werken bij elkaar te brengen die nooit eerder samen zijn vertoond, terwijl ze wel op de een of andere manier met elkaar in verband staan. Daarnaast is ook een strategie om de wijze waarop het museum en de Biënnale als tentoonstellingsmodel tegenover elkaar staan, te doorbreken. De denkbeeldige collectie van Istanbul wordt tegenover de echte collectie van het Van Abbemuseum geplaatst. Zo kan de invloed die geografie en institutionele structuren op onze perceptie van kunst hebben, in beeld gebracht worden. Met de tentoonstelling kan de Biënnale als model gereflecteerd worden enerzijds, terwijl het anderzijds een nieuw zicht biedt op de geschiedenis van de collectie van het museum. Mijn plan is om na EindhovenIstanbul, elke twee, drie jaar tentoonstellingen te maken waarmee ik de collectie van Eindhoven relateer aan andere stedelijke locaties. Dit is dus het begin van een lang verhaal.