metropolis m

Jeanette Biscchops spreekt Michele Rizzo, een Italiaanse choreograaf , wonend en werkend in Amsterdam, die niet alleen op de dansvloer actief is maar ook in het museum, waar dans op een heel andere manier wordt ervaren. Over het lichaam als beeld en de vraag:  ‘wat betekenen sculpturen in een tijd waarin standbeelden omver worden getrokken?’

De Italiaanse kunstenaar, danser en choreograaf Michele Rizzo kun je een vreemde eend in de bijt noemen. De Nederlandse beeldende kunstwereld werd de afgelopen decennia steeds interdisciplinairder, maar de grens tussen de theaterwereld en de white cube wordt nog steeds niet vaak overschreden. Rizzo doet dat wel en lijkt op weg te gaan behoren tot het selectieve gezelschap choreografen dat net zo vaak in musea werkt als in theaters. Nadat hij achtereenvolgens studeerde aan de School for New Dance Development en het Sandberg Institute in Amsterdam creëerde hij met HIGHER (2015) en  Spacewalk (2017) dansstukken die jaren langs Europese danspodia tourden en ook te zien waren in musea. 

Jeanette Bisschops

Je woont en werkt sinds 2007 in Amsterdam. Hoe kwam je hier terecht?

Michele Rizzo

‘Ik verhuisde eerst naar Rome waar ik besloot architectuur te studeren, al was dat niet de enige reden waarom ik daarheen verhuisde. Stiekem wilde ik acteur worden. Er was een instinctief gevoel om te performen en ik zocht een manier om dat gevoel tot uiting te brengen. Uiteindelijk begon ik op verschillende plekken te dansen en ontdekte ik dat het zelfonderzoek dat bij performance hoort veel beter bij me past. Ik leerde zoveel interessante dansdocenten kennen. Al snel stopte ik met mijn studie in Rome en werd toegelaten bij de School for New Dance Development (SNDO) in Amsterdam. Daar afgestudeerd begon ik een master aan de Dirty Art Department van Sandberg en werd mijn kunstpraktijk ineens weer in een andere geschiedenis gezet. Ik begon veel meer te denken aan performers of een choreografie als sculptuur. En over een danspraktijk als sculptuur, zoals die uit de beeldende kunst komt, maar dan in termen van performativiteit, en hoe die te koppelen aan dans.’ 

Jeanette Bisschops

Hoe beïnvloedt dat idee van een danspraktijk als sculptuur de manier waarop je werkt en naar je werk kijkt? 

Michele Rizzo

‘In HIGHER was voor mij het sculpturale aspect zeer aanwezig binnen het conceptuele frame dat door de choreografie wordt voorgesteld. Het sculpturale geeft een soort agency aan de dansers, en de bewegingen geven hun identiteit vorm. Ik zie mijn werk als een lichaam, dat groeit en steeds weer een andere versie van zichzelf vormt. Ik denk dan haast in termen van genealogie of chemie. Uiteindelijk ademen mijn werken hetzelfde materiaal, welk medium of welke vorm ze ook aannemen. En ze kunnen transformeren zonder hun essentie te verliezen. Dat is ook de reden waarom ik het niet graag als één discipline zie. Het werk heeft zijn eigen leven en manifesteert zich als architectuur, choreografie of sculptuur.’

Jeanette Bisschops

Je werk verschijnt nu meer en meer in galeries en musea, zoals vorig jaar in het Stedelijk Museum in Amsterdam. Voelt dit als een natuurlijke beweging voor jou?

Michele Rizzo

‘Ja. Het voelt alsof ik door meerdere werelden loop, als een soort tuin. Ik loop nu een ander stuk van de tuin in, met een andere structuur en een andere manier van kijken. En op dit moment ben ik gelukkig met de omgeving waarin ik me bevind. Mijn werk is meer driedimensionaal  geworden. Het wekt een nieuw enthousiasme in me op dat ik graag omarm. Toen ik in het theater werkte, had ik een sterke richting en één blik. Op een bepaalde manier voelde dat intimiderend. Het soort werk dat ik deed was erg repetitief, bijna hypnotiserend. Wat ik nu ervaar in het museum is de mogelijkheid om mijn werk te kunnen observeren vanuit een meer vloeiende houding. De beleving van de museumbezoeker is ook veel vloeiender, simpelweg door de architectuur en tentoonstellingsinfrastructuur van musea en de manier waarop toeschouwers zich hierdoorheen bewegen. Het maakt op een bepaalde manier een veel persoonlijkere en diepere beleving van een werk mogelijk . Ook al ben je met andere mensen in een tentoonstellingsruimte, het is jouw ervaring. Wanneer je in het theater zit, is die ervaring juist meer collectief. Je zit in het duister, maar je versmelt met de muur van ogen. En ik denk dat ogen die in staat zijn om rond mijn objecten, mijn choreografie te kunnen “vliegen”, op dit moment veel beter passen bij mijn werk.’  

Jeanette Bisschops

De vorige keer dat ik je sprak was je uitgeput en bezig met de voorbereiding van meerdere performances. Hoe gaat het nu? Waar ben je mee bezig?

Michele Rizzo

‘In zekere zin ben ik niet meer gestopt met werken sinds ik HIGHER xtn. uitvoerde in het Stedelijk in 2019. Met de lockdown kwam de realisatie dat de pandemie voor een groep mensen vooral veel negatieve implicaties had, maar anderen, zoals ik, eindelijk de tijd kregen om te herstellen. Het idee dat deze tijd van potentiële zelfzorg voor sommigen beschikbaar is en voor de rest van de wereld onbereikbaar is, heeft nu een centrale plek gekregen in mijn denken. Mijn nieuwe werk (voor de Rome Quadriennale 2020, JB) omarmt dit idee van herstel, zorg en rust die beschikbaar zijn voor de bevoorrechten en aan anderen worden ontzegd. Hoe kan je je nu verzoenen met het lichaam, met het zelf, in een tijd waarin de dreiging jegens onze lichamen zo naar voren wordt gehaald? Dit nieuwe werk was al klaar voordat de pandemie toesloeg en had toevallig genoeg betrekking op deze nieuwe toestand van de wereld die zoveel heeft blootlegt: ons racisme, onze totale afhankelijkheid van het kapitalisme en hoe we het milieu helemaal naar de tering hebben gewerkt. Het werk wordt nu natuurlijk opnieuw gecontextualiseerd, doordat het wordt bekeken met ogen die in het afgelopen half jaar veel nieuwe ervaringen hebben opgedaan. En ook ik kijk er met andere ogen naar. Wat betekenen nieuwe sculpturen in een tijd waarin standbeelden omver worden getrokken? En hoe werk je met lichamen in een tijd waarin we zo anders met ons eigen lichaam en dat van anderen omgaan? Het is een rare tijd om een stem te hebben in de kunstwereld, dus ik hoop mijn werk, zoals altijd, in mijn plaats te laten spreken.’ 

Rome Quadriennale
Rome, Italië
29.10.2020 t/m 17.1.2021

Jeanette Bisschops

is onafhankelijk curator en assistent-curator bij New Museum in New York

Recente artikelen