Nova Popularna
Gedurende de maand mei van 2003 was de Foksal galerie in Warschau omgetoverd in een bar. Lucy McKenzie (Glasgow) en Paulina Olowska (Warschau), die inmiddels beiden enige bekendheid hebben verworven als schilder en curator, tekenden voor het ontwerp dat de kunstenaarsalon, zoals Cabaret Voltaire, in ere hersteld. Samen evalueren ze het project.
Een goede manier om een gesprek over Nova Popularna te beginnen is wellicht het ter discussie stellen van het concept van de kunstenaarssalon. Wat zijn de ideeën die jij had bij de gedachte aan een hedendaagse salon?
De salon is de plaats waar ideeën en gedachten hun natuurlijke gang kunnen gaan. Het is een romantische gedachte als je nu de documentatie ziet van Cabaret Voltaire of Cricot in Krakau. 1 Het idee van Nova Popularna kwam voort uit de behoefte aan een plek van kunstenaars voor kunstenaars en voor vrienden en passanten. Ik was niet tevreden met andere bars en clubs in Warschau en vond het belangrijk je een alternatief voor te stellen, dat gebaseerd is op een algemener idee over hoe een club eruit zou moeten zien. Het idee van salons is misschien een beetje passé, maar denkend aan de bohème van Montmartre of de creatieve cabarets en muziekbands van Bauhaus, was het zeer prikkelend om te werken aan een hedendaagse uitvoering daarvan.
De salon is zo’n stoffig model van tegencultuur dat het heel geschikt is voor rehabilitatie. In meer kunsttheoretische zin denk ik dat de salon zich bevindt tussen twee artistieke modaliteiten in. Aan de ene kant is er de organisatie van evenementen, aan de andere kant de tentoonstelling die de bar biedt. Ons eerdere performanceproject Flourish Nights 2 heeft aangetoond dat er altijd verwachtingen worden gekoesterd bij live-evenementen, een druk iets onderhoudends te bieden, dat werkt beperkend. Een bar is wat vrijer. Het is gewoon een plek om wat te drinken. Nova Popularna vormt een mooi alternatief voor een gewone tentoonstelling, door de schilderkunst die we er konden presenteren. Het was een complex verhaal, maar uiteindelijk moest het er vooral goed uitzien. Wat betreft de afbeeldingen in de bar hebben we het gehad over de weergave van vrouwen in het milieu van impressionisten en postimpressionisten in Parijs, met name Manets schilderij Le bar des Folies-Bergères en de werken van Toulouse-Lautrec. We wilden deze vrouwen meer laten zijn dan slechts seksuele objecten die sociale en artistieke vooruitgang symboliseren. We wilden ze een leven geven bezijden de mannelijke blik. Dit beïnvloedde de rol die we zelf speelden in de bar en de discussie met Beca Lipscombe 3 en ook de kleding van de staf. We wilden een plek creëren waar vrouwen, net als de absint drinkers van Picasso, naartoe konden gaan en zich schaamteloos ellendig konden voelen. Mark Leckey 4 gaf er een treffende omschrijving aan: ‘Bachelorette Machine’. Maar denk je dat deze vrouwelijke eigenaardigheden louter symbolisch waren of hadden ze ook een praktische betekenis?
We streefden ernaar de ‘vrouwelijke sfeer’ te bewaken, met evenementen als een Lady’s Only op woensdag en de ‘niet vloeken’-huisregel aan de bar. Het was fantastisch om een bar te verzinnen met een archaïsch soort van elegantie, die we aan het eind enigszins loslieten. We bedienden een mix van studenten en jonge kunstenaars die genoten van drankjes van vijf zloty en vrienden uit het buitenland. Ondanks de historische referenties leek het niet op een echt kunstproject. Mensen leken vooral geïnteresseerd in de mechanismen van de situatie.
Naar mijn indruk was de klandizie vooral geïnteresseerd in het hangen aan de bar. Wat betekende dat wij alleen maar op de bediening werden afgerekend en de professionaliteit van de bar. Wij moesten daarom gastvrij zijn, tolerant, betrouwbaar en goed georganiseerd!
Gelukkig werd er enthousiast gereageerd op de concerten, diapresentaties, kookpresentaties en dansavonden. Toen ik de posters van de eerste optredens ophing in muziekscholen en speciale clubs, was ik bang dat er bijna geen belangstelling voor zou zijn. Het tegendeel was het geval. Iedereen wilde meedoen.
Eerlijk gezegd vond ik de praktische kwesties het interessantst. Ik heb nog nooit in een bar gewerkt en voor mij was het een enorme ervaring om te leren omgaan met dronkelappen, vervelende personen, buren en politie. De manier waarop je een ruimte inricht, hoe je de beweging controleert met licht en ruimte, het was erg interessant.
De Poolse vergunningenbureaucratie werd omzeild door de galerie te huren via De Vereniging van Vrienden van de Kunsten. We verkochten er illegale, thuis gestookte alcohol en vielen de buren tot laat in de nacht lastig met geluid. Dankzij de diplomatie van de galerie en de hulp van vrienden hebben we de plek desondanks een maand open weten te houden.
Het was een emotionele en fysieke investering zonder mogelijkheid om je ergens achter te verschuilen. Misschien is het te vergelijken met Mike Kelley’s werk met gebreid speelgoed, waar kunst wordt vergeleken met dit andere systeem van arbeid, tijd en liefde. Bij Nova Popularna was de energie van alle betrokkenen het betaalmiddel. Het was handig en belangrijk om de kunstwereld erin te betrekken. De schilderijen en stoelen zijn inmiddels te koop. Zo is het een leuk idee dat straks een rijke kunstliefhebber op een stoel zit, en zijn geld gebruikt is om minderjarigen wodka te laten drinken en anderen in de gelegenheid te stellen concerten te verzorgen. Als je de bar een succes kunt noemen dan vanwege deze doorkruising van economische systemen. Maar is er ook iets niet gelukt?
Het was al van het begin af duidelijk dat de bar geen enorm commercieel succes zou worden en dat wij er dus niet meer dan 10 eurocent per uur aan over zouden houden.
Heeft de bar eigenlijk wel enige betekenis gehad in Warschau?
We moeten afwachten of de bar op een of andere manier als inspiratie voor iemand heeft gediend. Bovendien is er natuurlijk de betekenis die het heeft als alternatieve vorm van tentoonstelling.
De eerste gedachte van de Foksal galerie was om jou uit te nodigen iets te doen met Lukasz Gorczyca 5, die een collectie Pools design heeft, nietwaar?
Lukasz, de curatoren van Foksal, ikzelf, we vertegenwoordigen allemaal al een stem in Warschau. Jij en ik wilden juist iets daaraan toevoegen.
Wat mij opviel was dat de kunstscene hier levendig is, maar klein. Het begrip avant-garde heeft hier een veel bredere lading dan in Schotland. Er is nog steeds een hoop sociale onrust naar aanleiding van kunst, inclusief chaos en illegale vergaderingen. En er is in Warschau een grotere druk om dingen zelf uit te vinden en te produceren.
Denk je dat er in Glasgow zoiets zou kunnen bestaan? Ik denk niet dat er de behoefte bestaat om bars op te richten als een primaire bron van inkomsten, wat hier wel het geval is.
Nou, dat zou in Glasgow best kunnen, maar niet in die vorm. We hebben andere problemen met onroerend goed en alcoholwetten. Het is niet een voor de hand liggende keuze. Ik zou er ook mee oppassen, omdat er in Schotland een heel gevaarlijke drankcultuur bestaat. Het zou een meer verborgen status moeten hebben, wat juist kapot zou maken wat er goed aan Nova Popularna was: de ligging in het winkelgebied.
Hoe verhield de bar zich naar jouw idee met Flourish Nights?
Flourish Nights was heel vrij, een ontmoetingsplaats waar mensen heengingen om wat kunst mee te maken en te drinken op een plek die noch galerie, noch pub was. Omdat het interieur zo theatraal van karakter was, bleek men in Nova Popularna eerder bereid complexere kunst te bekijken.
Ja, vanwege de muziek hing er een sfeer van onzekerheid, het was niet gewoon een illegale punkbar. Er was bijna altijd wel een verrassing voor het bezoek.
Hoewel je wel kon zien dat niet iedereen zich op het gemak voelde bij die onzekerheid. Mensen houden ervan om op de hoogte te zijn van wat er gebeurt. Wat me weer bij het thema van de bohème brengt. Toen de galerieruimte langzamerhand veranderde in een bar realiseerde ik me dat we niet alleen iets weergaven, maar ook iets probeerden te beleven, tot in de details: van de keuze van het glaswerk tot de sigaretten. Alles werd heel tastbaar.
Onderzoeken van de bohème … voor mij had het daar niet zoveel mee te maken. Ik was me er wel van bewust dat het ontwerp refereerde aan veel verschillende stijlen. Een stad als Warschau heeft, sinds het zich bevindt in een fase van snelle veranderingen, een tekort aan nostalgie en een tekort aan metaforen voor het verleden. In stilistisch opzicht zat de bar dicht aan tegen de stijl van jaren vijftig cafés als Alhambra en de inrichting van de ZRP, een sociëteit voor beeldhouwers. De keuze voor Cepelia meubels 6 is een directe verwijzing naar de Vereniging van Vrienden van de Kunsten – zeg maar het langzaam uitstervende systeem dat in de jaren zestig is opgericht om creatieve ideeën te ondersteunen.
De bureaucratie in de bar was ook een referentie aan het Poolse verleden. Om een drankje te krijgen moest je een kaartje verwerven met een afbeelding van een muurschildering. De thuis gestookte alcohol zorgde ervoor dat commerciële merken zo goed als buiten de deur bleven en wij meer controle konden hebben over het interieur. Dat viel op omdat elk evenement in Polen tegenwoordig zwaar gesponsord is. Wij verkochten alleen Zywiec bier en Kim sigaretten, en dat alleen vanwege hun esthetische meisjesachtigheid.
Drie dagen na sluiting was de ruimte weer compleet veranderd. De muren waren wit, het publiek wederom het vaste arty kunstpubliek, alsof de hele bar een droom was geweest. Ik had verwacht dat men wellicht wat melancholisch was geweest, maar de men miste alleen de thuis gestookte wodka.
2. Flourish nights is een jaarlijkse serie avonden die georganiseerd worden in de Flourish Studios, Glasgow.
2. Flourish nights is een jaarlijkse serie avonden die georganiseerd worden in de Flourish Studios, Glasgow.
3. Beca Lipscombe is een ontwerper en graficus uit Edinburgh.
3. Beca Lipscombe is een ontwerper en graficus uit Edinburgh.
4. Mark Leckey is een kunstenaar uit Londen. De bar werkte met een soundsystem van hem. Zijn band Donatella trad er op.
4. Mark Leckey is een kunstenaar uit Londen. De bar werkte met een soundsystem van hem. Zijn band Donatella trad er op.
5. Lukasz Gorczyca is een ondernemer, galeriehouder, criticus uit Warschau. Hij is oprichter van Raster, het enige online magazine in Polen.
5. Lukasz Gorczyca is een ondernemer, galeriehouder, criticus uit Warschau. Hij is oprichter van Raster, het enige online magazine in Polen.
6. Cepelia is de Poolse Socialistische Unie voor Volkskunst en nijverheid, 1949 – 1990.
6. Cepelia is de Poolse Socialistische Unie voor Volkskunst en nijverheid, 1949 – 1990.
Paulina Olowska (Polen) en Lucy McKenzie (Schotland) hebben elkaar in 1998 ontmoet in Den Haag tijdens een academie-uitwisseling. Sindsdien werken ze geregeld samen. Dream of a Provincial Girl, een serie groepstentoonstellingen in een appartement (Sopot, Polen, 2000) was het begin van hun samenwerking die leidde tot onder meer Heavy Duty (Inverleith House, Edinburgh,2001), Aesthetic Integration (muurschildering, Gdansk, 2001), Oblique Composition (Ujadowski Castle, Warschau, 2002 / Flourish Nights, Glasgow, 2002 / Cabinet Gallery, Londen, 2003) en Nova Popularna (Warschau, 2003).
Paulina Olowska (Polen) en Lucy McKenzie (Schotland) hebben elkaar in 1998 ontmoet in Den Haag tijdens een academie-uitwisseling. Sindsdien werken ze geregeld samen. Dream of a Provincial Girl, een serie groepstentoonstellingen in een appartement (Sopot, Polen, 2000) was het begin van hun samenwerking die leidde tot onder meer Heavy Duty (Inverleith House, Edinburgh,2001), Aesthetic Integration (muurschildering, Gdansk, 2001), Oblique Composition (Ujadowski Castle, Warschau, 2002 / Flourish Nights, Glasgow, 2002 / Cabinet Gallery, Londen, 2003) en Nova Popularna (Warschau, 2003).
Nova Popularna liep van 2 tot en met 29 mei in Warschau. Het werd gefinancierd door de Foksal galerie, en bestond uit een illegale bar waar tal van concerten en evenementen plaatsvonden. Het interieur, de muurschilderingen, het tweedehands meubilair en de sculpturen waren ontworpen door de kunstenaars, met de hulp van wat vrienden.
Nova Popularna liep van 2 tot en met 29 mei in Warschau. Het werd gefinancierd door de Foksal galerie, en bestond uit een illegale bar waar tal van concerten en evenementen plaatsvonden. Het interieur, de muurschilderingen, het tweedehands meubilair en de sculpturen waren ontworpen door de kunstenaars, met de hulp van wat vrienden.
Lucy McKenzie en Paulina Olowska
