metropolis m

Halilaj is afkomstig uit het plattelandsdorp Runik in Kosovo en vestigde voor het eerst de internationale aandacht op zich toen zijn werk vorig jaar te zien was op de Berlijn Biënnale. In de grote ruimte van Kunst-Werke maakte Halilaj een replica van het huis dat zijn familie vlak buiten Pristina aan het bouwen was, maar dan twintig procent groter. Het huis in de tentoonstelling werd niet bewoond door de familie Halilaj, maar door rondscharrelende kippen, die er nesten bouwden en eieren legden. Deze kippen, door de kunstenaar dikwijls aangeduid als ‘bourgeois hennen’, functioneren bij Halilaj als objecten maar ook als medewerkers. Ze verwijzen naar zijn jeugd op het platteland en staan symbool voor de huidige leegloop van dat platteland overal in het voormalige Joegoslavië. Deze levendige, gevederde personages speelden al eerder een essentiële rol in zijn werk, zoals in They Are Lucky to Be Bourgeois Hens II (2009), het merkwaardige kippenhok dat eruitziet als een raket.

Het was een gewaagd besluit van Kathrin Rhomberg, de curator van de Berlijn Biënnale, om een van de belangrijkste locaties toe te wijzen aan een betrekkelijk onervaren kunstenaar. Toch bleek Halilajs werk met de dubbelzinnige titel The places I’m looking for, my dear, are utopian places, they are boring and I don’t know how to make them (2010) een van de meest geslaagde projecten te zijn. Overigens kon het huis in Kosovo, dat gelijktijdig met het huis in de biënnale werd gebouwd, niet worden voltooid vanwege ontbrekende bouwvergunningen. Het simultane bestaan van beide huizen zou een band tussen de twee werkelijkheden hebben gesmeed, maar omdat het ene huis niet op tijd klaar was, bestond het alleen in de verbeelding. Zo werd je ertoe aangezet om aan het ene huis te denken terwijl je het andere huis bekijkt, waardoor een nieuwe ruimte ontstaat waarin je je eigen beelden kunt projecteren. Het succes van dit werk had niet zozeer te maken met de utopische ambitie van Halilaj, maar was eerder te danken aan de overweldigende aanwezigheid van de constructie en de gevederde bewoners, die samen een krachtige materiële manifestatie van een mythologische ruimte opleverden.

In plaats van zich na de Berlijn Biënnale te laten opslokken door de kunstwereld ging Halilaj terug naar zijn familie in Kosovo om bij de bouw van het nieuwe huis te zijn. Hij onttrok zich even aan de druk een nieuw werk te maken, om zich te kunnen concentreren op de volgende stap. Nadat de problemen rond de vergunningen met de plaatselijke overheid waren opgelost, kon de bouw van het huis eindelijk goed op gang komen. Tijdens dit bezoek ging Halilaj ook terug naar de plek waar hij was geboren en waar hij de verschrikkingen van de oorlog had meegemaakt, zoals het afbranden van zijn geboortehuis. De ruïnes ervan zijn nog steeds te zien op de heuvel waar het huis ooit stond, en die nog altijd in bezit is van de familie.

Chert, de Berlijnse galerie die hem vertegenwoordigt, werd rond dezelfde tijd geselecteerd om een zogeheten Statement te maken op Art Basel in juni dit jaar. Geïnspireerd door zijn bezoek aan familie en huis, stelde Halilaj voor om het stuk familiegrond in zijn volle symbolische en concrete betekenis als uitgangspunt te nemen. Halilaj wil een stuk grond van Kosovo ter grootte van de stand op Art Basel overplaatsen. Voor een kunstenaar uit een regio waar zo fel is gestreden om het land zelf, lijkt dit een logische volgende stap. Als alles loopt als gepland, worden bezoekers van Art Basel straks letterlijk geconfronteerd met een stukje Kosovo. Een strook land. Te koop.