metropolis m

Vorig jaar april vond in De Appel het project Radiodays plaats, ter afsluiting van de opleiding voor jonge curatoren. De beslissing om vrijwel de gehele tentoonstellingsruimte aan de Nieuwe Spiegelstraat leeg te laten en er geen kunstobjecten te tonen, werd niet zonder slag of stoot genomen. Ruimte is om te benutten, het lijkt teveel op institutionele kritiek, zo luidden de tegengeluiden. In de opzet van Radiodays was het echter een logische en consequente keus: het project bood een rijk tentoonstellingsprogramma met kunstenaars, curatoren, programmamakers, dj’s en muzikanten, dat zich geheel afspeelde in de ether en via de website van Radiodays (www.radiodays.org). Het project onderzocht op een vaak prettige, geïmproviseerde toon, de discursieve kaders van de hedendaagse kunst en creëerde een open platform voor kunstproduktie, presentatie en onderzoek.

De alternatieve radiocultuur in Amsterdam kent met piraatzenders als Patapoe en De Vrije Keyser een beperkt aantal platforms voor radio-experiment en aan geluidskunst gerelateerde producties. Radio 100, de grootste ‘vrije’ radiozender van Amsterdam, werd na de nationale frequentie-veiling in februari 2003, waarin alle FM-frequenties aan de hoogste bieder werden verkocht, uit de lucht gehaald. Hiermee kwam een eind aan een groot aantal experimentele radioprogramma’s. Tegenwoordig zendt Radio 100 uit via (het nog steeds democratische) internet, dat met de opmars van WiFi en applicaties voor telefoons de komende jaren een steeds groter bereik zal krijgen – en dus de plaats van radio-via-de-ether langzaam zal gaan innemen.

Geïnspireerd door de kwaliteit en het succes van Radiodays en de leemte in het Amsterdamse ‘kunstradio’-landschap besloot Roy Speetjens, student aan de Rietveld Academie, om Radio Rietveld te beginnen. Zoals de naam al aangeeft is de zender actief vanuit het instituut, waar inmiddels een breed scala aan radioprogramma’s wordt gemaakt die via de website www.radiorietveld.nl worden uitgezonden. Radio Rietveld opereert vooralsnog op kleine schaal: redactionele en technische zaken worden door Speetjens en een klein aantal medewerkers zelf verzorgd. De zender zendt momenteel vijf dagen per week live uit, zo’n vier uur per dag, bovendien zijn de meeste programma’s via een archief online op te vragen. In de huidige situatie is de zender enigszins te vergelijken met de bestaande kleine piratenzenders in Amsterdam, waarbij de programmering een hoge mate van democratie kent en door een rauwe, subversieve houding wordt gekenmerkt.

Veel programma’s concentreren zich op de productie van live geluidswerk en muziek, geproduceerd door Rietveldstudenten en ex-studenten: van Andre Avelãs’ gruizige, elektronische noise tot de gitaarpunk van Nee Niet Niels. Speetjens streeft naar een dynamische balans tussen ‘klassieke’ dj-sets, programma’s waarin productie centraal staat en programma’s met een meer beschouwend/informerend karakter, waarin de mogelijkheden van radio als tentoonstellings- en presentatiemedium worden onderzocht en een meer algemeen kunstbeschouwend kader kan worden ontwikkeld.

Naast kwalitatieve, artistieke output is gemeenschapsvorming een belangrijk uitgangspunt: beginnend bij de verschillende afdelingen van de kunstacademie zelf, zich uitbreidend naar de lokale context van Amsterdam en de internationale, artistieke gemeenschap. Officiëlere kunst en -mediaproducenten als Resonance FM in Londen en CAC TV in Vilnius zijn hierbij voor de hand liggende referentiepunten.

Speetjens zal, nu hij is afgestudeerd, nog een tijdje aan Radio Rietveld verbonden blijven en zijn groei begeleiden – de bandbreedte van de website wordt binnenkort drastisch verhoogd en er zal een programmacommissie worden geformuleerd waarbij ook de School voor Journalistiek in Utrecht betrokken zal zijn.