metropolis m

‘De cross-over tussen beeldende kunst en vormgeving is een veld dat mij persoonlijk boeit, maar in het algemeen is er ook de noodzaak om – zowel in Vlaanderen als in de rest van Europa – hier een discours rond te ontwikkelen. De discussie over het verschil tussen de disciplines vind ik niet interessant, wel wat de twee kunnen betekenen in een maatschappelijke context. Met Z33 willen we aan de hand van zowel beeldende kunst als vormgeving actuele thema’s naar voren schuiven. Er zijn kritische ontwerpers die hun eigen vakgebied gebruiken om vragen te stellen, maar die heel dicht in de buurt komen bij wat sommige kunstenaars doen en omgekeerd. Je krijgt een soort uitsnede die de vijver vormt waar wij uit vissen.

‘Z33 ontstond in 2002 als een doorstart van het PCBK, het Provinciaal Centrum voor Beeldende Kunsten. De provincie Limburg ontwikkelde al sinds de jaren vijftig een eigen tentoonstellingsbeleid. In 1958 werd het tentoonstellingsgebouw “Vleugel ‘58” gebouwd op het Begijnhof in Hasselt. Dit gebouw is de hoofdlocatie van Z33. Vóór 2002 werden er veelal traditionele tentoonstellingen getoond, die los van elkaar en zonder synergie werden opgezet. In de ogen van de buitenwereld was het een enorm versnipperd programma. Z33 reageerde hierop met uitgebreide publiekswerving en met een duidelijke en gedurfde focus op hedendaagse kunst én design.

‘In België is Z33 de enige kunstorganisatie met oog voor meerdere disciplines en maatschappelijke ontwikkelingen. In een internationaal kader zijn er evenmin veel organisaties die hetzelfde doen, maar we voelen wel verwantschap met mensen als Guus Beumer van Het Nieuwe Instituut/The New Institute en organisaties als CCCS Firenze (die vanuit Palazzo Strozzi in Florence opereert) en FRAC Lorraine Metz. We geloven dat actuele kunst een maatschappelijke rol kan en moet spelen. Zelf omschrijf ik Z33 graag als seismograaf: het brengt actuele maatschappelijke verschuivingen en wrijvingen aan de oppervlakte om bezoekers en betrokkenen een andere blik te bieden op de dagelijkse realiteit. Het wil niet de maat, maar de “onmaat” tonen. Z33 zoekt steeds nieuwe onderwerpen en situaties op, creëert fricties en spanningsvelden met als doel nieuwe denkpistes te openen en het maatschappelijk debat te voeden.

‘Je kunt Z33 zien als een kunsthal zonder eigen collectie. Het is de lokale en regionale context die bepaalt hoe we eruit zien. Interessant is dat er kunst- en designopleidingen zijn in zowel Hasselt als het aanpalende Genk. Zij vormen een boeiende humuslaag voor onze werking. We zoeken ook bewust de regio op, door projecten buiten de eigen muren te organiseren, zoals Pit in de openbare ruimte in Borgloon. Ook was Z33 initiatiefnemer van Manifesta 9 in 2012, dat plaatsvond in Genk. We spelen een actieve rol in allerlei andere projecten rond hedendaagse kunst en design en geven het regionale kunstbeleid mede vorm. Voor het project Alter Nature werkten we bijvoorbeeld nauw samen met de Universiteit Hasselt en het Vlaams Instituut voor Biotechnologie. Voor ons actuele project, Space Odyssey 2.0 (t/m 19 mei), is het planetarium Cosmodrome een belangrijke partner.

‘We kiezen voor designers, kunstenaars, architecten, theatermakers, schrijvers en muzikanten die bereid zijn met elkaar en met ons samen te werken. Een mooi voorbeeld is de samenwerking met het kunstenaarsduo Sarah & Charles, die deze zomer gaan exposeren bij ons. Zij werken op het grensvlak van beeldende kunst, film en theater.

‘Poëzie vormt een belangrijke strategie. Bij ons geen eenduidige antwoorden op de maatschappelijke vraagstukken. Eerder twijfel, die de complexiteit van de aangehaalde problematiek terug bij de toeschouwer legt, als denkoefening. Ons publiek begrijpt en apprecieert dat. Bij de pers ligt het helaas lastiger. Journalisten die intuïtief buiten de hokjes denken, komen bij ons helemaal aan hun trekken. Die zijn er gelukkig heel wat. Helaas zitten er onder de beeldende-kunstjournalisten toch nog veel mensen die sterk binnen bepaalde kaders denken. Die kunnen niets met onze tentoonstellingen. Ze zijn zelfs niet negatief. Ze schrijven er gewoon niet over, omdat ze dat niet kunnen.

‘Ik geloof niet dat we veel energie moeten steken in het overtuigen van het vastgeroeste kunstpubliek. Het is veel interessanter om te zien dat door onze activiteiten ook andere publieksgroepen ontstaan. Er zullen namelijk altijd mensen doorstromen. En wie weet zullen die “kunstkenners” toch geprikkeld raken om eens over de muur te kijken.

‘In Vlaanderen wordt ook bezuinigd, maar niet zo draconisch als in Nederland. Sterker nog: in onze regio, in Limburg, vinden beleidsmensen dat innovatie en creativiteit van essentieel belang zijn. Ze zijn er zelfs van overtuigd dat dit verder moet gaan dan het puur functionele van technologische innovatie. Daar zal de volgende jaren dan ook in geïnvesteerd worden. Zo zal Z33 de komende tijd een flinke transformatie kunnen ondergaan, met een renovatie en een nieuwbouw.

‘Tegelijkertijd zitten we in Limburg nu wel met een economisch drama. De sluiting van Ford in Genk is een persoonlijke tragedie voor de duizenden werknemers, hun families en hun buurt. De regio gaat keiharde economische tijden tegemoet die iedereen zal voelen. Net in die context is kunst relevanter dan ooit. Kunst houdt ons voor om zelf grenzeloos te denken. Ze wijst ons op onze plicht om datzelfde te doen, om met een open blik na te denken over een toekomst die we niet kunnen voorzien en om die kleine stappen te zetten die onze toekomst radicaal kunnen veranderen.’