Vanaf vandaag heeft ook Den Haag een slavernijmonument
NIEUWS Vanaf vandaag heeft ook Den Haag een slavernijmonument. Buhlebezwe Siwani ontwierp Remember Our United Beginning. Het monument ter herdenking van het trans-atlantische slavernijverleden is onderdeel van een bredere erkenning van de gemeente Den Haag voor zijn rol in het Nederlandse slavernijverleden.
Vandaag wordt in Den Haag een monument ter herdenking van het trans-Atlantisch slavernijverleden onthuld. Het gedenkteken getiteld Remember Our United Beginning is ontworpen door de kunstenaar Buhlebezwe Siwani en staat op het Lange Voorhout in het hart van het bestuurlijke centrum van de stad, ‘vlakbij de gebouwen die gebouwd zijn met het geld dat verdiend werd met de slavernij’, zoals burgemeester Van Zanen tijdens de onthulling in zijn speech aangaf. Den Haag heeft hiermee een permanente plek gekregen waar de voorouders van de nazaten die slachtoffer werden van de trans-Atlantische slavernij herdacht en geëerd kunnen worden.
Het voorstel van Siwani werd geselecteerd en in 2023 heeft de gemeente aan haar de opdracht verstrekt. Tijdens de ontwikkeling van het werk is de kunstenaar in gesprek gegaan met een klankbordgroep van nazaten, bewoners en belanghebbenden. Het resultaat is een monument dat in zijn vormgeving en symboliek verbinding legt tussen het verleden en het heden. Stroom heeft dit proces nauwgezet begeleid en verklaart trots te zijn eraan te hebben bij kunnen dragen.
Het kunstwerk
Het kunstwerk van Buhlebezwe Siwani met de titel Remember Our United Beginning, is een groot zwart monument dat, zo verklaart de organisatie, verwijst naar het gezamenlijk verleden en de gedeelde toekomst van Den Haag. Het werk heeft een grondvlak van circa 4,5 x 4,5 meter en een hoogte van 2 meter. Het is uitgevoerd door Studio RAW in Zwolle. Siwani verwijst met een strakke compositie naar een landschap van waaruit figuren opdoemen die strak vooruit kijken, de toekomst tegemoet (lees onder dit bericht haar volledige toelichting). In de voet van het metalen platform zijn teksten en tekens verwerkt die verwijzen naar vrijheid, verbondenheid en identiteit, en die refereren naar de geschiedenis van de Afrikaanse diaspora. Het kunstwerk krijgt een unieke plek op het Lange Voorhout; een locatie van grote historische en maatschappelijke waarde waar de geschiedenis van Den Haag als bestuurlijk centrum nog steeds voelbaar is.
Voorgeschiedenis
In 2021 vroeg de gemeente aan Stroom, als expertisecentrum op het gebied van dergelijke kunstprojecten, om de mogelijkheden te onderzoeken voor het oprichten van een Monument Haags Slavernijverleden en Koloniale Erfenis. Stroom heeft hiervoor een projectleider aangesteld (Peggy Wijntuin) en een adviescommissie ingericht die zich heeft ontfermt over de vragen binnen de gemeentelijke opdracht en aanbevelingen heeft gedaan met betrekking tot het aantal monumenten, de locatie en het opdrachtbestek. Onder voorzitterschap van Annet Zondervan, hebben de leden van de commissie (Lisette van den Berg, Marian Markelo, Lionel Martijn, Edwin Reijntjes, Henry Timisela en Amber Toorop) op 30 januari 2023 haar advies Monument Haags Slavernijverleden en Koloniale Erfenis aan wethouder Vavier aangeboden.
Het college heeft het merendeel van de aanbevelingen overgenomen en gekozen voor de opdracht van een Monument trans-Atlantisch slavernijverleden. Op basis hiervan werden drie kunstenaars (Buhlebezwe Siwani, Nelson Carrilho en Tirzo Martha) uitgenodigd om een schetsontwerp te maken, die alle drie op 18 december 2023 publiek gepresenteerd werd aan een klankbordgroep van nazaten, een aantal bewoners en belanghebbenden van het Lange Voorhout.
Bredere erkenning
‘Door te herdenken en te vieren, staan wij stil bij onze geschiedenis’, zei toenmalig wethouder Bert van Alphen in december 2019, toen de Haagse gemeenteraad een motie aannam om een monument ter herdenking van de afschaffing van de slavernij te realiseren. Eerder werd door de gemeente al onderzoek gedaan naar de geschiedenis van de slavernij in Den Haag en in 2022 heeft burgemeester Van Zanen excuus aangeboden. Het monument is een vervolgstap in de erkenning van het koloniaal en slavernijverleden van de stad. Het monument is tot stand gekomen in samenwerking met het Comité 30 juni-1 juli Den Haag, en in gezamenlijkheid met een grote groep stakeholders.
TOELICHTING KUNSTENAAR:
Hoe verhouden we ons tot de beenderen van degenen die zijn overleden, tot de wreedheden door hele naties van het Afrikaanse continent ondergaan. Naties die over de wereld zijn verspreid zonder een keuze te hebben gehad? Een herinnering voor iedereen, zowel voor de nakomelingen van de slaafgemaakten als de slavenhandelaar, de kolonisator en de gekoloniseerde. Ik heb het zwarte lichaam door de tijd heen ondervraagd en visueel opgegraven. Hoe het in het verleden werd gekoloniseerd, tot aan de kolonisatie ervan tot nu toe.
Ik dacht er lang over na hoe de mensen, die ik in augustus in Den Haag sprak op een bijeenkomst, zich als inwoner maar ook als nazaat graag terug wilden zien in het werk. Een woord dat meerdere keren op verschillende manieren naar boven kwam, was het woord symbool. Het idee om symbolen te verbinden met de kracht van ons gezamenlijk erfgoed. Bij mij ontstond het idee van een symbool dat kracht en eenheid overbrengt en tegelijkertijd tot de verschillende naties en mensen in heel Afrika tot het hart spreekt. Iets dat herinnert aan het verleden, niet blijft hangen bij de pijn, ons collectieve geheugen verenigt en de complexe aard van ons wezen en geschiedenis met een laag van empathie bloot legt. Dit is waar het idee van houten staven zijn oorsprong vond en vorm begon te krijgen. Houten staven hebben een lange geschiedenis in alle delen van het Afrikaanse continent. Sinds het begin der tijden worden ze voor verschillende doeleinden gebruikt en vertegenwoordigen ze in verschillende Afrikaanse landen, specifieke momenten in iemands leven.
Houten staven zijn gebruikt voor een overvloed aan activiteiten, namelijk: bescherming, fysiek en spiritueel tegen een vijand. Rituele en overgang van leeftijd ceremonies. Bij meerderjarigheid krijgen mannen een houten staf voor training in stokken gevechten, vrouwen bij ceremonies rond zuiverheid en huwelijk en ouderen ontvangen staven als bewaker van het huis of als een symbool van autoriteit. Staven worden ook gebruikt als draagstructuur voor lichamen en voor woningen. Voor het verzamelen van voedsel en jagen gebruikten mensen staven om te graven of om plekken te markeren. De houten staf kan worden gezien als een vervanger voor een lichaam of als symbool van status.
Als tegenstelling begon ik de houten staf ook te zien als velden, velden waar mensen vandaan vluchtten, maar ook als velden waar mensen hun eigen gewassen verbouwden in hun geboorteland, landen vanwaar ze ook gedwongen werden vandaan te vluchten. De staven werden een symbool voor gedwongen arbeid en de reden waarom slavernij plaatsvond. Ik begon ze ook te zien als suikerrietvelden en plantages. Ook kunnen het landen representeren waar men ooit eigen land beploegde en vrij rondliep.
Het beeldhouwwerk bestaat uit 2208 cirkelvormige lange structuren van Zwarte Speksteen, met 7 cm tot 14 cm doorsnedes. Op deze staven zijn contrasterende symbolen gegraveerd uit heel Afrika, namelijk Adinkra, isiBheqe, Ndebele en Ditema. De woorden die zullen worden gegraveerd op een aantal staven zijn uitspraken van Curaçao en Suriname.
De staven staan als een veld langs het rooster dat veilig en milieuvriendelijk in gebruik is. Het rooster dat door het land is gekozen, maakt een organische doorgang mogelijk, die betrekking heeft op The Middle Passage (reis van Afrika naar de West Indien), de reis van onze voorouders die met geweld uit hun huizen naar vreemde landen werden gehaald. De figuren zijn gemaakt van de staven en vertegenwoordigen verschillende zwarte lichamen in de vorm van staven op de manier dat de lichamen uit de staven tevoorschijn komen, waarbij de uiteindelijke figuur een solide sculptuur is van een kind dat rent met een boot in de hand, bewegend tussen verleden, heden en toekomst.
Het bouwwerk zal worden ondersteund door een sokkel, wat betekent dat het graven van een diepe fundering niet helemaal nodig is. Speksteen is metamorf gesteente, wat in theorie betekent dat het onverwoestbaar is als het op de juiste manier wordt verwarmd voordat de werkzaamheden worden voltooid. Dit betekent dat het bestand is tegen veroudering en alleen met grote inspanning kan worden vernield. Individuele armaturen ondersteunen de staven en de lichamen.
Bron: Stroom Den Haag, Omroep West Meer info HIER
