Hallo 2020
Hallo 2020,
Ik heb het idee dat ik met iets beters moet komen dan het woord “HALLO.” Wie zegt er nou hallo tegen de toekomst? Wie spreekt er tegen iets wat je niet kent en wat zich nog aan je moet voltrekken? Wie schrijft er überhaupt een brief naar de toekomst? Je hebt wel mensen die brieven schrijven naar zichzelf in de toekomst. Dat je het experiment met jezelf en de tijd aangaat en op een dag een envelop opent om in je eigen woorden te lezen of er van je geworden is wat je had verwacht.
Maar 2020 is niet van één iemand. (Laat staan van mij) De tijd is niet van één iemand. (En tegelijkertijd natuurlijk wél.) Het is onbestemd, onbekend terrein, de enige pijl die in de richting van de toekomst wijst is de klok.
Liever schreef ik een brief gericht aan het verleden. Al is het verleden misschien evenzogoed onbekend terrein, want vaak kan je pas iets over het verleden zeggen als je de toekomst kent.
Wat ik weet over 2019 is dat het een jaar is geweest waar ik bang voor was. Op 1 januari 2019 stond ik op een dak in Rotterdam-Noord. De meeste mensen waren aan de drugs; die mensen waren mijn vrienden. Die mensen zijn nog altijd mijn vrienden, dat wel. Maar het was twaalf uur en ik wilde me aan iemand vastklampen en dat ging niet want mijn vrienden waren verzonken in hun eigen wereld, hun eigen gedachten en hun eigen taal. Ze stonden zo geïsoleerd in de tijd dat ik niets anders kon dan me zorgen maken over de toekomst. Ik gebruik nooit drugs, dus ik voelde me sowieso buitengesloten. Buitengesloten en op een tochtig dak begon mijn verleden dat naar vandaag heeft geleid. De volgende dag (of eigenlijk dezelfde dag, te weten 1 januari 2019) werd ik wakker en moest ik onafgebroken huilen. Ik dacht: dit wordt geen goed jaar. Soms heb je dat, al blijft het natuurlijk moeilijk om onderscheid te maken tussen intuïtie en angst. Plus: wat betekent een goed jaar? Gaat het dan om politieke ontwikkelingen? Persoonlijke ontwikkelingen? Een goed wijnjaar? Kijk je naar macro of microniveau? 2020, ik zal je niet vermoeien met een jaar dat jij niet bent. Dat is hetzelfde als een nieuwe liefde een brief schrijven die enkel over je ex gaat. Ik moet toegeven dat ik ook dat weleens heb gedaan en dat is niet goed afgelopen. Omdat ik 2020 graag tot een goed einde zou willen brengen, en jou vooral gewoon de ruimte gun om überhaupt van start te gaan, zal ik 2019 nu achter me laten en doorgaan. De angst opzij zetten. Maar 2020, hoe kan ik jou een brief schrijven waarin ik niets van je vraag? Ik weet dat je alleen kunt antwoorden door de maanden simpelweg af te spelen, door de dagen te doorstaan misschien, maar betekent een nieuwe tijd niet automatisch nieuwe verlangens? Kan ik mijn verlangens met je delen? Omdat dit een kunsttijdschrift is, en deze hele gang van zaken (een brief schrijven aan een jaar) natuurlijk überhaupt artificieel is, wil ik via dit concept vooral de lezers van dit tijdschrift oproepen je te helpen er samen met jou een memorabel jaar van te maken. Laten we in jou en met jou optimistisch zijn en blijven. (Jaja, ik hoor mezelf praten en dat ben ik ook niet van mezelf gewend. Er is genoeg reden om niet zo heel optimistisch naar het leven op aarde te kijken. Maar kom, we doen het toch!)
Hallo 2020, als je ziet waar we vandaan komen, kan je dan overzien waar we naartoe gaan? Kan je ervoor zorgen dat ongelijkheid afneemt, dat mensen niet meer zo bang zijn? Kan je ervoor zorgen dat, zoals Maxim Februari in 2019 in Zomergasten verkondigde, schoonheid een mensenrecht wordt? Ik kan natuurlijk doorgaan over de zorg, het klimaat, het onderwijs, maar dat past niet echt bij me. Eigenlijk vind ik dat al die oordelen over de tijd en over het huidige (politieke) klimaat zich in beelden moet voltrekken. Dat niemand je moet komen vertellen hoe het moet en tegelijkertijd dat iedereen elkaar moet blijven vertellen hoe het moet en ook: dat de tijd (jij!) het ondanks alles vertelt. Er rust dus een grote verantwoordelijkheid op jouw schouders. We zullen je helpen. (Toch?) Woorden zijn vaak belangrijk, maar niet zelden betekenisloos. We moeten elkaar de wereld blijven tonen. Laten zien. Blijven kijken. Niet wegkijken. We zwemmen door (en in) de tijd. Hopelijk staan er dit jaar opnieuw beeldmakers en beeldvormers op die schoonheid als mensenrecht zien. Dat is geloof ik het enige en meest elegante antwoord op wat dan ook: of je nou vooruit spoelt of achteruit spoelt. Waarin minder harde woorden nodig zijn, meer poëzie. Zoals dit gedicht van Herman de Coninck.
Jij Daar
Een heldere straat. Huizen. Zon.
Zo wou ik dat ik schrijven kon.
En dat elk ding dat ik noemde dan dan ook was.
Zoals een leraar die Janssens (aanwezig, meneer!),
Peeters (aanwezig!), Van der Plas (present!)
afroept in zijn klas.
Maar ik schrijf over wat niet meer is.
Over jou. (Stilte.) Jij daar. Jij. (Geen antwoord.)
Of ik schrijf over wat nog moet komen.
Over een maatschappij
met een gedicht als grondwet en
een minister van dromen.
Ik schrijf over wat komen moet en wat ooit was.
Ik ben een leraar voor een lege klas.
Liefs ,
Maartje
Maartje Wortel is schrijver
Maartje Wortel
is schrijver