metropolis m

Wij werken bij elkaar drie of vier maanden aan een nummer, van het bedenken van de onderwerpen de te bespreken kunstenaars, het laten schrijven van de artikelen, tot het drukken van het zorgvuldig in elkaar gezette eindresultaat. Dat wat je als lezer leest is in feite al weken geleden door iemand zo bedacht. Normaal gesproken is dat geen probleem, maar soms doet zich in de wereld een ontwikkeling voor die het leven kantelt en ieders perspectief op zijn bestaan verschuift, zoals nu het coronavirus.

Tijdens de eindfase van de productie van dit nummer was het virus weliswaar al in Europa opgedoken, maar het vormde nog geen groot gevaar. Pas in de laatste paar dagen van de productie ging Europa in een klap op slot en sloten musea, theaters, hogescholen en galeries van het ene op het ander moment. Door regeringsleiders wordt er sindsdien gesproken van een oorlog tegen een onzichtbare vijand, die zich maar moeilijk laat verslaan. Zolang er geen medische bestrijding mogelijk is, blijft het enige antwoord social distancing. Ineens ziet het leven er heel anders uit, werkt iedereen zoveel mogelijk vanuit huis, van achter de computer en probeert te begrijpen wat de situatie voor hem of haar en voor de wereld waar zij in actief zijn betekent. Allerlei projecten en tentoonstellingen, waar lange tijd intensieve voorbereiding aan vooraf is gegaan, vallen opeens uit. Financiële onzekerheid steekt de kop op. ZZP-ers vrezen de huur niet meer te kunnen betalen, instellingen weten niet goed wat te plannen en vrezen nieuwe bezuinigingen. Iedereen hoopt dat de lockdown begrenst zal zijn in tijd, maar de eerste geluiden wijzen erop dat dit nog wel een tijd gaat duren.

Hoe een nummer aan de lezer voor te leggen dat gemaakt is in een andere tijd en in een andere wereld? We presenteren, zeker in de advertenties, kunst en tentoonstellingen die wellicht niet, zoals aangekondigd, publiekelijk toegankelijk zijn (gelieve de data online nog eens te checken bij de betreffende instellingen voordat je op pad gaat). De redactionele inhoud is, zoals te doen gebruikelijk bij ons, op enige afstand van de waan van de dag geschreven. We hopen dat zij om die reden, ondanks de mate waarin het virus ook ons denken nu volledig infecteert en in beslag neemt, haar relevantie voor de lezer zal blijven behouden. We vertrouwen daar ook wel op, te meer omdat dit nummer gaat over kunst die zich juist verhoudt tot de samenleving in bredere zin, vooral de mate waarin diverse bevolkingsgroepen zich gezien weten in de kunst en de cultuur. Kunst die je veelal buiten op straat tegenkomt, niet in de instituten als musea, maar daarbuiten, op allerlei andere plaatsen. Er worden vragen aangestipt die, hoe anders de wereld van na corona ook mag gaan worden, even relevant zullen blijven, omdat de mensen die met elkaar de samenleving vormen ook dan het recht zullen opeisen gehoord en gezien te worden.

In dit door Vincent van Velsen samengestelde nummer staan diverse kunstenaars stil bij de manieren waarop zij de geschiedenissen die zij om zich heen zien of met zich meedragen zichtbaarheid in de openbare ruimte kunnen geven. Daarbij valt op dat niemand, zoals in daar gebruikelijk, nog een figuur uit steen wil houwen. Er zijn veel subtielere manieren gevonden om de tegenwoordige monumenten van herinnering op te trekken, via andere kanalen, digitaal en anderszins. Er is gelukkig overal nog veel kunst te vinden, ook als musea en galeries gesloten zijn. Als je je ogen ervoor opent.