Het tweede nieuwe museum in een week: De Domijnen in Sittard
Het tweede nieuwe museum in een week (naast Museum Voorlinden in Wassenaar) laat bijna demonstratief zien hoezeer kunst een publieke zaak is: Museum De Domijnen in Sittard ligt middenin het centrum van de stad en toont kunst die aan alle facetten van het leven van de mens raakt.
Het oude museum Het Domein is verhuisd naar een enorm complex even verderop, waar het wordt gecombineerd met onder andere een filmhuis en een bibliotheek. Het nieuwe museum biedt ruimte aan de 1100 stuks grote collectie van het oude museum, dat dankzij inspanningen van vooral voormalig directeur Stijn Huijts en huidige conservator Roel Arkesteijn een eigen positie is gaan innemen in het Nederlandse museumlandschap. Er ligt een basis van fotografie, uit de begintijd van het museum toen het zich nog als fotografiemuseum wilde gaan profileren, die gaandeweg is verbreed met een collectie van politiek-geëngageerde kunst van kunstenaars die in maar weinig andere musea in Nederland aan bod komen, zoals van de kunstenaars Fernando Bryce, Mark Dion, The Yes Men.
In de openingstentoonstelling Collectie in actie, die is verzorgd door gastcurator Jeanne van Heeswijk samen met Joanna van der Zanden, staat een werk centraal dat uit de dikke museummuren barst van actualiteit: London Calling van Jota Castro. Dit is een werk dat elk Nederlands museum met een beetje politiek gevoel in z’n donder momenteel hevig zal begeren. Icoon van een tijd die zich al lang aankondigde maar die nu met de Brexit toch echt werkelijkheid is geworden.
Van een unie is steeds minder sprake in Europa, de boel wordt met steeds meer lapmiddelen bij elkaar gehouden. Op het titelkaartje heeft de burgemeester van Sittard het werk toegeschreven aan ‘kunstenaar’ Boris Johnson, met de opmerking: let op de veiligheidsspelden. Ik denk dat Castro zeer gelukkig zal zijn met deze persoonlijke ontboezeming van de burgemeester.
In de openingstentoonstelling Collectie in actie komen meer zwaargewichten met gevoel voor politieke actualiteit langs. Er is bijvoorbeeld de iconische video van Javier Tellez, waarin een loopje genomen wordt met de muur tussen Mexico en de Verenigde Staten, als onder grote hilariteit van het publiek een man zich als menselijke kogel vanuit Mexico naar de andere kant laat schieten.
Een ander, in dit geval pijnlijk, hoogtepunt is ‘gastland’ van Hans van Houwelingen. Midden jaren negentig wilde hij als project in de openbare ruimte een plein bestemmen als een vluchtelingen vriendelijke zone, die, als ik het goed begrepen heb, bedoeld is als een echt autonoom gebied, een teken van ultieme Sittardse solidariteit. Het plan was bijna gerealiseerd, maar is door politieke controverse toch afgeschoten.
In Sittard is veel kunst de moeite van het bekijken waard, ook de kunst die weer even niet te zien was, zoals een vroege Liza May Post en Fiona Tan, Alfredo Jaar en een Hans Op de Beeck. Ik heb me er ondergedompeld in een werk van Shirin Neshat – zou een ander museum in Nederland werk hebben van deze grote Iraanse kunstenaar? The Last Word geeft een indringend beeld van vrouwelijk verzet tegen een patriarchaal apparaat, vertegenwoordigd door een ogenschijnlijk beleefde maar zeer dominante man, die de vrouw haar plek wil tonen, ontploft in agressie en vervolgens zelf door de tegelijk kwetsbaar maar uiteindelijk ongenaakbare vrouw op zijn plek wordt gezet.
Hoe actueel kan kunst zijn? Hoe indringend wil je het hebben?
Collectie in Actie is een hartverwarmende tentoonstelling die laat zien dat kunst een plaats verdient middenin de samenleving, middenin het nieuwe stadshart. Goede kunst raakt mensen in alle facetten van hun bestaan, en vreest de politieke uitspraak niet.
Sittard laat bovendien zien dat de publieke zaak toch vooral een publieke zaak is. Collectie in actie wil zich komende maanden op alle mogelijke manieren open stellen voor het publiek. Hans van Houwelingen komt langs om te praten over zijn werk, er is een open depot, waar bezoekers zelf kunnen grasduinen in de collectie en mini-exposities maken, medewerkers van het museum mogen hun eigen favoriete werken uit de collectie tonen, en Jeanne van Heeswijk zal er komende tijd ook zelf veelvuldig zijn, ter voorbereiding van de komende afleveringen.
Collectie in actie
Museum De Domijnen, Sittard
4.9 t/m 4.12.2016
Domeniek Ruyters
is hoofdredacteur van Metropolis M