Amie Dicke, All Ears, 2012. Photograph by Erik and Petra Hesmerg
2 x Amie Dicke
Amie Dicke exposeert op twee plaatsen in Amsterdam, bij Looiersgracht 60 nieuw werk en bij Castrum Peregrini de resultaten van haar langdurige residency in het huis/atelier van Gisèle van Waterschoot van der Gracht.
Do not touch I am sorting Important Souvnirs
Met een groepje mensen beklim ik de steile Amsterdamse grachtenhuistrap totdat we in de bovenwoning aankomen en een andere wereld betreden. De zware oranje gordijnen, het oude behang, de boekenkasten vol boeken, persoonlijke foto’s, wandelstokken, beeldjes, vaasjes en een schrijftafel nog zo intact ingericht alsof hier zo iemand kan aanschuiven om een brief schrijven, geven je het vreemde gevoel bij iemand op bezoek te zijn die niet thuis is.
Kunstenaar Amie Dicke beaamt dat ze dit een lastig beginpunt vindt van haar rondleiding door het voormalige huis van kunstenaar Gisèle van Waterschoot van der Gracht (1912-2013). Dit is het appartement dat Gisèle huurde in 1940 en waar uiteindelijk een groep van Duitse, Joodse en Nederlandse jongeren zat ondergedoken tijdens de Tweede Wereldoorlog. De inrichting is voor tachtig procent hetzelfde gebleven.
Sinds 2009 is Amie Dicke betrokken bij het huis Castrum Peregrini en maakte meerdere site-specific kunstwerken. De afgelopen twee en een half jaar was Dicke artist in residence in het huis. Het toeval wilde dat Gisèle net overleed toen Dicke haar toezegging kreeg om haar project te starten. Na de oorlog kreeg Gisèle de kans om het hele pand te kopen en als we in haar geweldige atelier staan dat uitkijkt over de hals-, klok- en lijstgevels van buurgelegen panden vertelt Dicke hoe zij het atelier voor het eerst betrad zonder Gisèle. Ongemakkelijk omdat de plek zo persoonlijk is. Ze vond een notitie van Gisèle Do not touch I am sorting Important Souvnirs.
Dicke’s aanpak als kunstenaar is eerst kijken kijken en nog eens kijken. Ze gaat op dezelfde manier zitten in een stoel aan het bureau van Gisèle in haar woning. ‘Dan verlaag je je perspectief,’ zegt ze terwijl ze liefdevol een jongere versie van Gisèle in en fotolijstje oppakt. Zo ontdekte ze de ingekerfde tekst: THIS IS GISELE, op de achterkant. Maar als je het pootje lift staat er: THIS IS ME. De verwarring, wat doe ik hier, wat probeer ik te vinden, overviel haar.
Dicke is op onderzoek gegaan in het huis, is alles op gaan tillen en omdraaien. Om zoals typerend voor haar werk uiteindelijk de dingen bloot te leggen door ze te bedekken, te onthullen of heel simpel te verplaatsen. Als ze een ingelijste plattegrond van oud-Amsterdam van de muur haalt worden op de muur daaronder verschillende maten van donkere plekken zichtbaar. Er hebben verschillende dingen gehangen. Dicke heeft vooral gekeken naar de spullen in het interieur en de verzamelingen van Gisele in plaats van haar schilderijen.
Gisèle labelde in haar atelier alles met kleine notities die Dicke als navigatie gebruikt en daarna door ze te isoleren en op kleine sokkeltjes te presenteren te verheffen tot kunst. Ik kan mij voorstellen dat Gisèle dit maar niks had gevonden, dat zijn toch notities en geen kunst! Maar misschien zou ze uiteindelijk ook wel lachen, want humor moet ze gehad hebben. Als ik bijvoorbeeld de foto’s zie die Dicke in samenwerking met een fotograaf liet maken van een videoband gelabeld: Nothing To See – here en een multomap met EMPTY erop, die ook echt leeg bleek te zijn. Dicke onthult de conceptuele kunstenaar die Gisèle nooit trachtte te zijn.
Dicke maakte meer dan vijftienhonderd foto’s een selectie daarvan heeft ze samengebracht in een groot boek en op de website important-souvnirs.com. Op de website zijn geen namen terug te vinden en hierdoor ontdoet Dicke op een slimme manier het werk van zijn zware geschiedenis. Het boek is meer een object door zijn dikte en grootte. De voorkant en achterkant van het boek laten het handgebaar zien voor het plaatsen van iets tussen aanhalingstekens. Waarmee ze zegt: ‘alles is een citaat.’
Looiersgracht 60
Dat het boek een object is wordt nog meer duidelijk als ik het zie liggen in de Temporary Bookshop bij Looiersgracht 60. Het is niet mogelijk het boek in te kijken en je wordt daarvoor vriendelijk verzocht naar de tentoonstelling Important Souvnirs in Castrum Perigini te gaan waar het boek wel in te zien is. Bij Looiersgracht 60 is nu de solotentoonstelling Sucking Stones van Amie Dicke te bekijken. De plek is relatief nieuw en wordt gerund door curators Nadine Snijders en Soraya Notoadikusumo. Als ik binnenkom ben ik aangenaam verrast door de ruimte. Het pand is een oude kartonnagefabriek geweest en omgetoverd tot industriële expositieruimte. Het werk van Dicke sluit zo goed aan bij de ruimte, dat ik even twijfel of de oude posters op de muren erbij horen. Maar Snijders verklaart dat dit de kantine van de voormalige fabriek was. Het was de keuze van de architect om iets van de historie van het pand zichtbaar te houden.
De houding van Dicke wordt mooi duidelijk als ik in de kelder het werk Worktable (2016) zie staan die in relatie staat met de installatie Cosed Eyes (2016). Een selectie van boeken uit haar privécollectie ligt opengeslagen, maar de bladzijdes zijn grotendeels onleesbaar geworden. Dicke bedekte ze met een dikke laag foundation in verschillende huiskleurtonen. Het werk is op locatie gemaakt, zoals duidelijk wordt in de kelder. Worktable is een rode tafel waar de uitsparing van de boeken zichtbaar wordt door de overtollige foundation. De keuze om geen zaaltekst en uitleg te geven maar ervoor te kiezen voor citaten van Dicke op de muur te plakken pakt goed uit. ‘I like the idea that the powder left on the worktable is the powder that didn’t make it to be part of the piece, but then it still has a change to be seen as an image – or as what comes after an image.’
Ondanks dat de locaties van haar twee tentoonstellingen zo verschillend zijn, is Dicke’s intentie hetzelfde. Door middel van kijken, vinden, bekijken, vastleggen met het koude oog van de camera, toevoegen of weglaten van elementen, het toe-eigenen om het daarna weer vrij laten en van de losgeweekte context in zijn nieuwe verworvenheid te tonen. De twee tentoonstellingen zijn zeer het bezoeken waard.
Sucking Stones, Amie Dicke, Looiersgracht 60, Amsterdam, 04.11 t/m 04.12. 2016
Amie Dicke: Important Souvnirs, Castrum Peregrini, Amsterdam, 07.10. t/m 23.12.2016
Lotte van Geijn
is beeldend kunstenaar en schrijver